.: tháng 7 2018

Trước khi đi vào đề tài Bắc Thuộc lần Thứ Năm, Thiết tưởng cũng nên nhắc lại Lịch Sử các cuộc Bắc Thuộc :

A-Bắc Thuộc Lần Thứ Nhất : 39 năm, từ năm 111 TCN đến năm 39 SCN

Nước Việt Nam này nay thời Thượng cổ có tên Văn Lang và do các vua Hùng Vương dựng nước. Đời Hùng Vương cuối cùng, Thục Phán sau khi bị từ chối không lấy được công chúa Mỵ Nương, làm phản. Vua Hùng Vương 18 thua trận, phải nhãy xuống sông tự tử. Thục Phán lên làm vua, tức là An Dương Vương, đổi tên nước là Âu Lạc. Bên Trung Hoa lúc bấy giờ là Nhà Tiền Hán với Lưu Bang chém rắn và thống nhất thiên hạ lên ngôi Hoàng Đế tức là Hán Cao Tổ. Hán Cao T ổ sai Triệu Đà sang đánh thắng An Dương Vương vì có sự phản bội của nàng Mỵ Châu. Triệu Đà được phong làm Triệu Vũ Vương .

Triệu Đà không chỉ thoả mãn với Vương tước , tự xưng Nam Việt Hoàng Đế và gọi tên nước là Nam Việt.

Triệu Vũ Vương truyền ngôi cho các vị vua sau là Triệu Văn Vương, Triệu Minh Vương, Triệu Ai Vương, Triệu Dương Vương. Triệu Ai Vương làm vua chưa được 1 năm thì Vũ Đế nhà Hán sai Phục Ba Tướng Quân sang chiếm đóng Nam Việt và đổi tên Nam Việt là Giao Chỉ Bộ.Các vị Thái Thú Giao Chỉ Bộ : Tích Quang, Nhâm Diên, Tô Định. Bắc Thuộc lần thứ nhất kéo dài 140 nămTrưng Nữ Vương chấm dứt Bắc Thuộc lần thứ nhất, Bà trị vì được 3 năm. Năm 43 sau Công Nguyên, Trưng Nữ Vương thua trận, phải trầm mình tại Hát Giang.

B- Bắc Thuộc lần thứ 2 :

Từ năm 43 kéo dài đến năm 514, nghĩa là 471 năm : Sau khi Mã Viện thắng được Trưng Nữ Vương, hắn cho dựng đồng trụ khắc 6 chữ : đồng trụ chiết, Giao chỉ diệt. Chính sách cai trị khắc nghiệt, dân gian cùng khổ, giặc giã nổi lên luôn luôn. Nhà Hán phân biệt chủng tộc và miệt hạ dân bản xứ. Thời Bắc thuộc thứ hai, thái thú Giao Chỉ Sĩ Nhiếp đổi tên Giao Chỉ thành Giao Châu. Lúc bấy giờ bên Trung Hoa, nhà Hán suy vong, nước Tầu chia ra làm 3 gọi là thời Tam Quốc : Bắc Ngụy do Tào Tháo, Tây Thục do Lưu Bị, Đông Ngô do Tôn Quyền. Tam Quốc Chí là cuốn tiểu thuyết lịch sử ghi lại giai đoạn này. Giao Châu thuộc Đông Ngô.Thời Tam Quốc kéo dài từ năm 220 đến năm 265 và chấm dứt với Nhà Tấn bên Tầu. Nhà Tấn lấy được thiên hạ rồi nhưng dùng chính sách gia đình trị, các họ hàng đều được phong làm thân vương, rồi các thân vương lại vì tham danh lợi, quay ra đánh phá nhau. Sau cùng thiên hạ đại loạn, sâu xé nhau làm 16 nước như Triệu, Tần, Yên, Lương, Hạ, Hán..v..v. . Thời loạn lạc này gọi là Loạn Ngũ Hồ. Năm 420, Lưu Dụ cướp ngôi nhà Tấn, lập ra Nhà Tống nhưng chỉ kiểm soát được phía Nam trong khi phía Bắc Trung Hoa nhà Ngụy nắm quyền. Trung Hoa chia ra làm 2 : Nam Triều và Bắc Triều.

Giao Châu lúc đó thuộc Nam Triều. Dân Giao Châu luôn luôn tìm cách nỗi dậy để thoát ra nạn ngoại xâm. Năm 248, Triệu Ẩu được quân sỹ tôn lên làm Nhụy Kiều Tướng Quân nổi lên chống quân xâm lược nhưng không thành công, phải tự vẫn khi bà mới có 23 tuổi. Miếu thờ ngày nay còn ở Phù Điền, Thanh Hóa. Nhà Tống mất ngôi năm 479. Nhà Tề kế nghiệp được 22 năm thì bị nhà Lương thay thế .Tại Giao Châu, giặc cướp lung tung, quan lại lúc bấy giờ là Tiêu Tư tàn ác hơn hết thẩy các thái thú trước.

Phải đợi đến Lý Bôn mới chấm dứt Bắc Thuộc lần thứ 2 đuổi được Tiêu Tư về Tàu, lên làm vua tức là Lý Nam Đế .Quốc hiệu đổi thành Vạn Xuân.

C- Bắc Thuộc lần thứ 3 : 603-939 : 336 năm.

Nhà Lương sai Trần Bá Tiên mang quân sang đánh. Lý Nam Đế thua, giao binh quyền cho Tả Tướng Quân là Triêu Quang Phục. Triệu Quang Phục rút quân về đầm Dạ Trạch. Chỗ này đồng lầy, chung quanh cỏ mọc. Triệu Quang Phục dùng kế du kích, trường kỳ chống đối với quân xâm lược. Người đời gọi ông là Dạ-Trạch-Vương.

Khi ấy bên Tầu có loạn, Trần Bá Tiên phải rút quân về.Triệu Quang Phục lên ngôi vua, gọi là Triệu Việt Vương ( 549-571) Lý Nam Đế có người cháu họ tên Lý Phật Từ. Năm 571, Lý Phật Tử đem quân trung thành với họ Lý đánh lại Triệu Việt Vương Lý Bôn. Lý Bôn thua, chạy đến sông Đại Nha (Đại-An, Nam Định) nhẩy xuống sông tư tử. Lý Phật Tử lên ngôi, xưng là Hậu Lý Nam Đế ( 571-602).Bên Tầu, nhà Tùy thống nhất nướcTầu, sai Lưu- Phương sang Nam Việt hỏi tội. Lý Phật Tử sợ hãi xin hàng ngay. Nhà Tùy cai trị từ năm 589 đến năm 617 thì bị cha con Lý Yên và Lý Thế Dân cướp ngôi, lập nên nhà Đường ( 618-907).

Nhà Đường lập An Nam Đô Họ Phủ để cai trị Giao Châu.

Trong giai đoạn Bắc Thuộc lần thứ 3 này, có các cuộc nổi dậy : Năm 722 có Mai Phúc Loan tức là Mai Hắc Đế , Phùng Hưng ( Bố Cái Đại Vương) năm 791. Tất cả các cuộc nổi dậy này không chấm dứt được Bắc Thuộc 3. Giặc giã nổi lên đáng kể tại vùng đất này, trong đó giặc Nam Chiếu tệ hại hơn cả. Nam Chiếu thuộc về phía tây tỉnh Vân Nam. Nam Chiếu nổi lên, xưng Đế và đặt quốc hiệu là Đại Mông, sau đổi ra là Đại Lễ .

Nhà Đường sai Cao Biền sang đánh dẹp. Sau khi dẹp xong Nam Chiếu, Cao Biền được phong làmTiết độ Sứ và Giao Châu đổi tên là Tinh Hải. Cao Biền chính là người đã xây thành Đại La, bên bờ sông Tô Lịch.

Nhà Đường suy tàn. Cuối đời nhà Đường, ông Khúc Thừa Dụ làm Tinh Hải Tiết độ Sứ. ông này là người Hải Dương, được dân chúng khâm phục nên nhà Đường miễn cuỡng nhận. Sau khi ông mất, con là Khúc Hạo lên thay. Khi nhà Đường mất ngôi về tay nhà Hậu Lương, Lưu Ân, sau đó người em là Lưu Cung được nhà Hâu Lương cho làm Tiết Độ Sứ. Lưu Cung làm phản, tự xưng Đế, quốc hiệu Đại Việt sau đổi là Nam Hán. Nhà Hậu Lương cho con của Khúc Hạo là Khúc Thừa Mỹ sang thay Lưu Cung. Lưu Cung sai quân đánh Khúc Thừa Mỹ rồi cử người làm Thứ Sử Giao Châu. Tướng cũ của Khúc Hạo là Dương Diên Nghệ và Kiều Công Tiễn nổi lên chống lại quân Nam Hán nhưng sau đó Dương Diên Nghệ bị Kiều Công Tiễn giết. Con rể Dương Diên Nghê là Ngô Quyền đem quân báo thù. Kiều Công Tiễn cầu cứu nhà Nam Hán, Nhà Nam Hán cử Hoàng Thao sang giúp. Tới sông Bạch Đằng, Hoàng Thao thảm bại, bị Ngô Quyền bắt rồi giết đi.

Chấm dứt Bắc Thuộc lần thứ 3 với người anh hùng Ngô Quyền.

D- Bắc Thuộc 4.

Tiếc thay,Ngô Quyền chỉ làm vua được 6 năm rồi mất, thọ 47 tuổi. Sau nhà Ngô, là thời kỳ thập nhị xứ quân, nhà Đinh, nhà Tiền Lê (Lê Hoàn, tướng của đinh Bộ Lĩnh) tức Lê Đại Hành. người đã phá Tống bình Chiêm, nhà Lý với Lý Công Uẩn rồi nhà Trần. Trong đời nhà Trần, trung Hoa rơi vào tay nhà Nguyên với Hốt Tất Liệt. Nhà Trần đã nhiều lần chống cự quân Nguyên với danh tướng Trần Hưng Đạo

Bắc Thuộc lần thứ IV kéo dài từ 1414 đến 1427. Lúc đó nhà Trần suy yếu. Thái Tử Án lên làm vua khi mới 3 tuổi, gọi là Trần Thiếu Đế. Hồ Quý Ly phế vua năm 1400 rồi tự xưng làm vua. Sau một năm. Quý Ly nhường ngôi cho con là Hồ Hán Thương rồi lên làm Thái Thương Hoàng. Lúc đó tại bên tầu, Chu Nguyên Chương dứt được nhà Nguyên và trở thành Minh Thái Tổ, vị vua đầu tiên của nhà Minh. Minh Thái Tổ mất, hoàng thúc Yên Vương Lệ cướp ngôi của cháu là Huệ Đế và lên ngôi tức là Minh Thành Tổ, trị vì từ 1403 đến 1425. Minh Thành Tổ nhân dịp nước Việt Nam nhiễu nhương, đem quân sang xâm lấn nước ta với chiêu bài Phù Trần, diệt Hồ. Trương Phụ từ Quảng Tây đánh xuống, Mộc Thạch từ Vân Nam đánh sang diệt được họ Hồ. Con cháu nhà Trần là Giản Định Vương và Trần Quý Khoách nổi lên chống nhà Minh nhưng đến năm 1414 thì họ bị bại trận, Trần Quý Khoách và các bộ tướng là Nguyễn Cảnh Di và Đặng Dung đều tử tiết,

Trương Phụ, Mộc Thạch về Tầu, bắt rất nhiều đàn bà, con gái và toàn thể sách vở của An Nam mang theo . Nhà Minh để lại Hoàng Phúc và áp dụng một chính sách Triệt Để Đồng Hóa trên tất cả mọi phương diện, Văn Hóa cũng như Chánh Trị.

Bắc thuộc lần thứ 4 chấm dứt với sự khởi nghĩa của Bình Định Vương Lê Lợi và sự giúp sức của Nguyễn Trãi.

Sau các cuộc Bắc Thuộc, Việt Nam rơi vào tay nước Pháp và thời Pháp Thuộc kéo dài 100 năm.

Trần Mộng Lâm.

Tham Khảo : Công Dân Việt Sử, tác giả Vũ Minh Tấn