Buổi sáng thức dậy, nếu cơ thể xuất hiện 6 cảm giác bất thường như tê tay chân, tim đập nhanh hay đau thắt ngực, rất có thể mạch máu tim đang bị tắc nghẽn. Nhận biết sớm để tránh nguy cơ nhồi máu cơ tim.
Theo các bác sĩ tim mạch, sau một đêm dài ngủ nghỉ, máu trong cơ thể có xu hướng đặc lại, hệ miễn dịch suy yếu, thần kinh giao cảm bị kích thích khiến huyết áp và nhịp tim tăng đột ngột. Đây là lý do các cơn nhồi máu cơ tim, đột quỵ thường xảy ra vào buổi sáng. Người khỏe mạnh có thể tự điều chỉnh, nhưng nếu hệ tim mạch đang tiềm ẩn vấn đề, cơ thể sẽ phát đi những “tín hiệu cầu cứu”.
Sáng thức dậy thấy 6 dấu hiệu này, tim có thể đang cầu cứu. Ảnh minh họa
6 cảnh báo tim mạch nguy hiểm ngay sau khi thức dậy
Tê bì tay chân
Nhiều người cho rằng tê tay, tê chân sau khi ngủ dậy chỉ do nằm sai tư thế. Tuy nhiên, nếu tình trạng này xuất hiện thường xuyên, đặc biệt là ở bên trái – phía gần tim, cần cảnh giác. Khi tim bơm máu yếu, tuần hoàn kém, lượng máu không đủ để nuôi các chi, từ đó gây cảm giác tê bì, châm chích
Tê bì chân, tay. Ảnh minh họa
Tim đập nhanh, cảm giác bị đè nén
Một số bệnh nhân mô tả giống như có “tảng đá đè lên ngực”, tim đập nhanh bất thường, hồi hộp hoặc rối loạn nhịp ngay sau khi tỉnh giấc. Đây có thể là tín hiệu mạch máu tim bị tắc nghẽn, khiến lưu lượng máu nuôi cơ tim giảm sút.
Suy giảm thị lực thoáng qua
Vừa mở mắt mà thấy mờ hoặc mất thị lực trong chốc lát, nhiều người lầm tưởng do bệnh về não. Thực tế, tình trạng này cũng có thể liên quan đến tim. Khi máu từ tim không bơm đủ lên não, dây thần kinh thị giác bị thiếu nuôi dưỡng, gây ra hiện tượng mờ mắt thoáng qua.
Chóng mặt, khó thở
Nhiều người thức dậy đã thấy nghẹt thở, chóng mặt, khó hít sâu. Khi tim không đủ sức bơm máu lên não và các cơ quan, cơ thể bị thiếu oxy, biểu hiện rõ ràng nhất là hoa mắt, nhức đầu, khó thở, đặc biệt khi chuyển từ nằm sang ngồi hoặc đứng.
Mệt mỏi, buồn nôn
Ngủ đủ giấc nhưng sáng dậy vẫn thấy người rã rời, không muốn bước ra khỏi giường – đó có thể là dấu hiệu tim đang thiếu máu nuôi. Một số người còn kèm cảm giác buồn nôn, nôn mửa, hoặc có những cơn đau ngực thoáng qua.
Đau thắt ngực
Đây là triệu chứng điển hình nhất khi mạch máu tim bị tắc nghẽn. Cơn đau thường rõ rệt hơn vào buổi sáng, có thể lan ra vai trái, cánh tay trái hoặc nửa đầu bên trái. Nếu xuất hiện thường xuyên, đây là dấu hiệu cảnh báo bệnh động mạch vành – nguyên nhân hàng đầu gây nhồi máu cơ tim.
Đau thắt ngực. Ảnh minh họa
Đừng bỏ qua “thời điểm vàng” cứu tim – cứu mạng
Những bất thường trên không đồng nghĩa chắc chắn bạn đã mắc bệnh tim, nhưng đều là cảnh báo nguy hiểm. Nhồi máu cơ tim có tỷ lệ tử vong cao và có thể xảy ra ở bất kỳ lứa tuổi nào. Vì vậy, nếu thường xuyên xuất hiện những dấu hiệu này vào buổi sáng, hãy đến cơ sở y tế uy tín để kiểm tra tim mạch, làm các xét nghiệm cần thiết và điều trị kịp thời.
Sức khỏe tim mạch giống như “quả bom hẹn giờ” trong cơ thể – phát hiện sớm, can thiệp kịp lúc sẽ cứu được mạng sống. Đừng để sự chủ quan biến buổi sáng tỉnh giấc thành khởi đầu của một cơn nguy kịch.
Xuân Vũ (T/H)
11 lợi ích đã được chứng minh của dầu ôliu
Dầu ôliu mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe như chứa chất chống ôxy hóa, chất béo lành mạnh và đặc tính chống viêm, cùng nhiều tác dụng khác.
Khoảng 13,8% thành phần của dầu ôliu là chất béo bão hòa, trong khi 10,5% là chất béo không bão hòa đa như axit béo omega-6 và omega-3. (Nguồn: Getty Images)
Dầu ôliu mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe như chứa chất chống ôxy hóa, chất béo lành mạnh và đặc tính chống viêm, cùng nhiều tác dụng khác.
1. Dầu ôliu giàu chất béo không bão hòa đơn có lợi cho sức khỏe
Dầu ôliu là loại dầu tự nhiên được chiết xuất từ quả ôliu. Khoảng 13,8% thành phần của dầu ôliu là chất béo bão hòa, trong khi 10,5% là chất béo không bão hòa đa như axit béo omega-6 và omega-3.
Tuy nhiên, axit béo chủ yếu trong dầu ôliu là axit oleic - một loại chất béo không bão hòa đơn chiếm tới 71% tổng lượng dầu.
Các nghiên cứu cho thấy axit oleic có thể giúp giảm viêm và stress ôxy hóa, thậm chí có thể tác động tích cực đến các gene liên quan đến ung thư.
Chất béo không bão hòa đơn cũng rất ổn định ở nhiệt độ cao, khiến dầu ôliu nguyên chất trở thành lựa chọn lành mạnh khi nấu ăn.
2. Dầu ôliu chứa nhiều chất chống ôxy hóa
Dầu ôliu nguyên chất chứa một lượng vitamin vừa phải. Ví dụ, 1 muỗng canh cung cấp khoảng 13% nhu cầu vitamin E hàng ngày và 7% vitamin K.
Ngoài ra, dầu ôliu còn chứa nhiều chất chống ôxy hóa hoạt tính sinh học mạnh mẽ, giúp làm giảm nguy cơ mắc các bệnh mạn tính ảnh hưởng đến tim mạch và hệ thần kinh trung ương.
Chất chống ôxy hóa cũng hỗ trợ giảm viêm và bảo vệ cholesterol trong máu khỏi bị ôxy hóa - những tác dụng quan trọng giúp ngăn ngừa bệnh tim.
3. Dầu ôliu có đặc tính chống viêm mạnh mẽ
(Nguồn: Healthline)
Chất chống ôxy hóa trong dầu, đặc biệt là oleocanthal, có tác dụng tương tự như ibuprofen - một loại thuốc chống viêm không steroid. Ngoài ra, axit oleic trong dầu ôliu cũng giúp làm giảm một số chỉ số viêm như protein phản ứng C (CRP).
4. Dầu ôliu có thể giúp ngăn ngừa đột quỵ
Đột quỵ xảy ra khi dòng máu lên não bị gián đoạn, do cục máu đông hoặc xuất huyết. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), đột quỵ là nguyên nhân gây tử vong đứng thứ hai trên thế giới.
Nhiều nghiên cứu đã phân tích mối liên hệ giữa dầu ôliu và nguy cơ đột quỵ.
Một đánh giá năm 2014 trên hơn 841.000 người cho thấy dầu ôliu là nguồn chất béo không bão hòa đơn duy nhất có liên quan đến việc giảm nguy cơ đột quỵ và bệnh tim.
Tuy nhiên, một phân tích tổng hợp năm 2020 lại không tìm thấy mối liên hệ đáng kể giữa việc tiêu thụ dầu ô liu và nguy cơ đột quỵ.
Nếu bạn thuộc nhóm có nguy cơ, nên tham khảo ý kiến chuyên gia để được hướng dẫn về chế độ ăn uống và lối sống phù hợp.
5. Dầu ôliu giúp bảo vệ tim mạch
Bệnh tim là nguyên nhân gây tử vong hàng đầu trên thế giới. Các nghiên cứu quan sát từ nhiều thập kỷ trước cho thấy người dân ở vùng Địa Trung Hải có tỷ lệ mắc bệnh tim thấp hơn.
Điều này đã thúc đẩy nhiều nghiên cứu sâu về chế độ ăn Địa Trung Hải, và hiện nay đã có bằng chứng vững chắc cho thấy chế độ ăn này giúp giảm đáng kể nguy cơ mắc bệnh tim. Dầu ôliu nguyên chất là thành phần quan trọng trong chế độ ăn này.
Một đánh giá năm 2018 cho thấy dầu ôliu có thể giúp giảm viêm, tăng cholesterol HDL (tốt), và giảm một số loại lipid máu dù không mạnh bằng các loại dầu thực vật khác.
Ngoài ra, dầu ôliu cũng có thể giúp giảm huyết áp - một trong những yếu tố nguy cơ lớn nhất gây bệnh tim và tử vong sớm.
6. Dầu ôliu không gây tăng cân hoặc béo phì
Chất béo chứa nhiều calo và ăn quá nhiều có thể dẫn đến tăng cân. Tuy nhiên, nhiều nghiên cứu cho thấy chế độ ăn Địa Trung Hải - giàu dầu ôliu - lại có tác động tích cực đến cân nặng.
Một tổng quan năm 2018 còn cho thấy chế độ ăn nhiều dầu ôliu giúp giảm cân hiệu quả hơn so với chế độ ăn ít dầu ôliu.
Tuy nhiên, cần lưu ý rằng tiêu thụ quá mức bất kỳ thực phẩm nào, kể cả dầu ôliu, đều có thể dẫn đến tăng cân.
7. Dầu ôliu có thể giúp chống lại bệnh Alzheimer
Alzheimer là một trong những bệnh thoái hóa thần kinh phổ biến nhất thế giới. Đặc điểm nổi bật của bệnh là sự tích tụ mảng beta-amyloid trong não, gây suy giảm trí nhớ và khả năng nhận thức.
Một tổng quan năm 2024 cho thấy dầu ôliu có thể giúp giảm nguy cơ mắc Alzheimer và suy giảm nhận thức nhờ tác dụng làm giảm mảng beta-amyloid, viêm thần kinh và stress ôxy hóa.
Tuy nhiên, cần thêm nghiên cứu để xác định chính xác tác động của dầu ôliu đối với bệnh này.
8. Dầu ôliu có thể giảm nguy cơ tiểu đường loại 2
Một nghiên cứu năm 2019 cho thấy những người tiền tiểu đường bổ sung dầu ôliu giàu axit oleanolic mỗi ngày có nguy cơ mắc tiểu đường thấp hơn 55% so với nhóm đối chứng.
Ngoài ra, một phân tích tổng hợp năm 2017 cũng chỉ ra rằng bổ sung dầu ôliu giúp giảm lượng đường huyết và glucose huyết tương lúc đói ở người mắc tiểu đường loại 2.
9. Chất chống ôxy hóa trong dầu ôliu có khả năng chống ung thư
Ung thư là một trong những nguyên nhân gây tử vong hàng đầu trên toàn cầu.
Người dân vùng Địa Trung Hải có tỷ lệ mắc một số loại ung thư thấp hơn, và nhiều chuyên gia tin rằng chế độ ăn của họ - có dầu ôliu - là một phần lý do.
Một phân tích tổng hợp lớn năm 2022 cho thấy những người tiêu thụ lượng dầu ôliu cao nhất có nguy cơ mắc ung thư thấp hơn 31%. Điều này có thể nhờ các chất chống ôxy hóa trong dầu giúp giảm tổn thương ôxy hóa do gốc tự do - một yếu tố chính gây ung thư.
10. Dầu ôliu giúp hỗ trợ điều trị viêm khớp dạng thấp
Viêm khớp dạng thấp là bệnh tự miễn gây biến dạng và đau nhức khớp. Một nghiên cứu năm 2023 cho thấy dầu ôliu có liên quan đến việc giảm chỉ số viêm và mức độ nghiêm trọng của bệnh, đặc biệt ở những người có tình trạng nặng hơn.
Dầu ôliu cũng giúp giảm mức CRP - yếu tố liên quan đến viêm và tiến triển bệnh. Tuy nhiên, vẫn cần thêm bằng chứng khoa học để xác nhận hiệu quả này.
11. Dầu ôliu có đặc tính kháng khuẩn
Dầu ôliu chứa các hợp chất có thể tiêu diệt hoặc ức chế vi khuẩn có hại. Một trong số đó là Helicobacter pylori - vi khuẩn sống trong dạ dày và có thể gây loét hoặc ung thư dạ dày.
Một nghiên cứu trên động vật năm 2022 cho thấy dầu ôliu nguyên chất có thể chống lại một số chủng H. pylori.
Tuy nhiên, vẫn cần thêm nghiên cứu trên người để xác nhận vai trò kháng khuẩn này./.
(Vietnam+)
Điều gì xảy ra với lượng đường trong máu khi bạn ăn cơm trắng?
Khi bạn ăn cơm trắng, đường huyết sẽ tăng nhanh. Tuy nhiên, nếu bạn ăn ít và biết cách chế biến, kết hợp với các thực phẩm khác, cơm trắng không đáng sợ như nhiều người lo lắng.
Cơm trắng được xem là thực phẩm có chỉ số đường huyết (GI) cao từ 65 trở lên tùy thuộc vào cách chế biến, nghĩa là được hấp thụ nhanh chóng. Thành phần chủ yếu là carbohydrate đơn giản, gần như không có chất xơ, chất béo hay protein để làm chậm quá trình tiêu hóa.
Quá trình tiêu hóa nhanh dẫn đến việc glucose (đường) được giải phóng vào máu một cách đột ngột. Đường huyết tăng nhanh có thể khiến cơ thể tiết ra nhiều insulin hơn - hormone giúp vận chuyển đường ra khỏi máu vào tế bào. Sự tăng - giảm đột ngột của đường huyết sẽ làm bạn cảm thấy mệt mỏi, nhanh đói hoặc thậm chí run rẩy.
Không phải loại gạo nào cũng giống nhau. Gạo lứt ít qua chế biến hơn và có chỉ số đường huyết thấp hơn, đồng nghĩa tác động đến đường huyết chậm hơn.
Gạo lứt gồm cám, nội nhũ và mầm, cung cấp nhiều chất xơ, vitamin nhóm B và magie. Chất xơ trong gạo lứt giúp làm chậm quá trình phân giải carbohydrate, chỉ số GI thấp hơn so với cơm trắng.
Các lựa chọn carb có chỉ số GI thấp khác gồm quinoa, lúa mạch, yến mạch...
Dù vậy, ngay cả carb lành mạnh cũng có thể làm tăng đường huyết nếu bạn ăn quá nhiều, đồng nghĩa với lượng glucose được giải phóng vào máu lớn hơn. Kiểm soát khẩu phần giúp hạn chế đường huyết tăng vọt và tạo khoảng trống cho các thực phẩm giàu dinh dưỡng khác trong bữa ăn.
Kết hợp cơm trắng với protein, chất béo lành mạnh và chất xơ có thể giảm tác động đến đường huyết:
- Ăn kèm cơm với thực phẩm như gà, đậu phụ, đậu hoặc trứng sẽ làm chậm quá trình tiêu hóa và giải phóng glucose.
- Thêm rau giúp tăng chất xơ, giúp bạn no hơn dù ăn ít cơm.
- Chất béo lành mạnh như bơ, các loại hạt hoặc dầu ô liu có thể giảm thêm chỉ số đường huyết của bữa ăn.
- Ăn cơm vào món xào, hoặc các món hầm thay vì ăn riêng lẻ giúp cân bằng đường huyết tốt hơn.
Ngoài ra, bạn có thể khiến cơm trắng trở nên lành mạnh hơn bằng cách làm tăng lượng tinh bột kháng. Đây là một loại carbohydrate khó tiêu hóa, hoạt động giống chất xơ trong cơ thể, nghĩa là ít ảnh hưởng đến đường huyết hơn. Tinh bột kháng nuôi lợi khuẩn đường ruột và có thể cải thiện độ nhạy insulin.
Bạn có thể để nguội cơm trắng đã nấu, cho trong tủ lạnh vài giờ hoặc qua đêm sẽ làm tăng lượng tinh bột kháng. Mẹo này không biến cơm trắng thành thực phẩm có GI thấp, nhưng có thể giúp giảm tăng đường huyết so với cơm mới nấu.
Mỡ động vật có tốt, ai nên ăn, ai đừng?
Nhiều người cho rằng ăn mỡ động vật là có hại, "thủ phạm" của bệnh tim, béo phì... nên cần loại bỏ ra khỏi chế độ ăn. Thực tế ra sao?
Bố tôi bị gan nhiễm mỡ, được khuyên nên hạn chế ăn mỡ động vật, nội tạng... Tôi nghe nói mỡ động vật là nguyên nhân gây ra bệnh tim, béo phì, rối loạn chuyển hóa, điều này có đúng không? Có cần phải cắt bỏ toàn bộ mỡ động vật trong chế độ ăn không? (Tố Nhi, Hà Nội).
Tiến sĩ Trần Châu Quyên, Trưởng khoa Khám tư vấn dinh dưỡng người lớn, Viện Dinh dưỡng, tư vấn:
Thực phẩm giàu mỡ động vật bao gồm thịt đỏ (thịt bò, thịt lợn), bơ, kem và da của gia cầm. Mỡ chứa hỗn hợp của chất béo bão hòa (đông đặc ở nhiệt độ phòng, thường từ 20 đến 25 độ C), chất béo không bão hòa đơn (như chất béo trong mỡ lợn hoặc mỡ vịt) và cholesterol - chất béo mà cơ thể tự sản xuất ra.
Vì sao mỡ lại mang tiếng xấu? Có nhiều nghiên cứu đã chỉ ra mối liên quan giữa chế độ ăn nhiều chất béo bão hòa với tăng cholesterol LDL (được coi là "cholesterol xấu").
Cholesterol này làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim và đột quỵ, tăng cân khi tiêu thụ quá nhiều, viêm và kháng insulin khi kết hợp với carbohydrate tinh chế và chế độ ăn ít chất xơ.
Tuy nhiên, vấn đề này còn tùy thuộc vào chế độ ăn uống tổng thể, không chỉ riêng mỡ. Ví dụ, chế độ ăn nhiều thịt chế biến công nghiệp, thực phẩm có đường và đồ chiên có hại hơn nhiều so với chế độ ăn với lượng mỡ vừa phải, đủ rau, chất xơ và phương pháp chế biến phù hợp.
Ăn lượng mỡ vừa phải và chế biến hợp lý hỗ trợ hấp thụ vitamin tan trong chất béo như A, D, E và K. Chế độ ăn không đủ chất béo làm các vitamin này thiếu hụt dần.
Chất béo là nguồn năng lượng cao, cung cấp nguồn nhiên liệu ổn định, lâu dài, đặc biệt hữu ích cho người có nhu cầu năng lượng cao hoặc ăn ít bữa mỗi ngày.
Mỡ cũng hỗ trợ sản xuất hormone như estrogen, testosterone và cortisol. Chế độ ăn quá ít chất béo có thể ảnh hưởng đến sự cân bằng hormone, đặc biệt ở người lớn tuổi hoặc phụ nữ trong độ tuổi sinh sản.
Mỡ làm tăng hương vị và kết cấu của thực phẩm, có thể cải thiện cảm giác thèm ăn và thưởng thức đồ ăn, đặc biệt quan trọng đối với người cao tuổi hoặc những người đang hồi phục sau bệnh. Ăn mỡ cũng giúp cảm thấy no lâu hơn, có thể giảm ăn vặt và hỗ trợ kiểm soát cân nặng khi ăn ở mức độ vừa phải.
Do vậy, chế độ ăn vẫn cần có mỡ động vật. Mỗi ngày người trưởng thành tiêu thụ chế độ ăn 2.000kcal thì nên ăn lượng mỡ động vật < 22g/ngày, tương đương 50g thịt ba chỉ, 100g thịt vịt hoặc 120g thịt chân giò.
Để hạn chế tác động không tốt từ mỡ động vật, khi chế biến cần lưu ý:
- Trước khi nấu, hãy loại bỏ mỡ nhìn thấy được khỏi thịt và da gia cầm để giảm hàm lượng chất béo bão hòa (giảm mỡ).
- Nướng ở nhiệt vừa phải hoặc rang (đừng để gây cháy) tốt hơn luộc và hấp vì làm mỡ chảy ra khỏi thịt, dễ dàng loại bỏ sau khi chế biến.
- Tránh chiên ngập trong dầu hoặc mỡ vì làm tăng chất béo chuyển hóa có hại.
- Tránh nướng hoặc đốt cháy mỡ vì mỡ động vật quá nóng có thể tạo ra các hợp chất có hại, có thể gây ung thư.
- Kết hợp với thực phẩm giàu chất xơ (ví dụ thịt nướng cuốn lá cải xanh) vì chất xơ giúp giảm hấp thụ chất béo và hỗ trợ sức khỏe tim mạch.
Một số người cần đặc biệt lưu ý cắt giảm mỡ trong khẩu phần hằng ngày:
- Người có lượng cholesterol LDL cao hoặc tiền sử gia đình mắc bệnh tim.
- Người mắc đái tháo đường hoặc hội chứng chuyển hóa, gan nhiễm mỡ.
- Bệnh nhân được khuyên nên áp dụng chế độ ăn ít chất béo bão hòa.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét