Derinkuyu là một thành phố ngầm cổ đại.

Derinkuyu là một thành phố ngầm cổ đại và đầy bất ngờ, nơi hàng nghìn người đã sống. Mặc dù tổ hợp ngầm Derinkuyu, nằm ở Cappadocia, Thổ Nhĩ Kỳ, trở nên nổi tiếng vào những năm 1970 khi nhà nghiên cứu người Thụy Sĩ Erich Von Däniken tiết lộ nó với thế giới qua cuốn sách "The Gold of the Gods", nhưng nơi đây đã từ lâu gây ra nhiều câu hỏi, đặc biệt là trong giới khảo cổ học ở đất nước này.

Derinkuyu được phát hiện một cách tình cờ khi một người đàn ông đập tường hầm của mình. Khi các nhà khảo cổ đến hiện trường, họ phát hiện ra rằng thành phố này sâu tới 18 tầng và có đầy đủ mọi thứ cần thiết cho cuộc sống ngầm, bao gồm trường học, nhà nguyện và cả chuồng ngựa.

Derinkuyu, thành phố ngầm của Thổ Nhĩ Kỳ, đã tồn tại gần 3.000 năm và từng là nơi cư trú của khoảng 20.000 người. Với cấu trúc phức tạp và sự hiện diện của nhiều tiện nghi, Derinkuyu không chỉ là một kỳ quan kiến trúc mà còn là minh chứng cho sự sáng tạo và khả năng thích ứng của con người trong những thời điểm khó khăn. Thành phố ngầm này vẫn tiếp tục thu hút sự chú ý của các nhà nghiên cứu và du khách, khiến nó trở thành một điểm đến kỳ thú trong hành trình khám phá lịch sử.

Nguyễn Khắc Cần

Trong chiến tranh cổ đại, các đạo quân thường phải đối mặt với tổn thất nặng nề nhất trong giai đoạn rút lui, khi đội hình bị phá vỡ và họ quay lưng lại với kẻ thù. Arrian, một nhà sử học và tướng quân La Mã, đã cung cấp một mô tả chi tiết về cách ông chỉ huy quân đội của mình đuổi theo quân đội Alan đã bị đánh bại trong một cuộc xâm lược tại Cappadocia vào năm 135 sau Công nguyên. Những quan điểm của ông phản ánh chiến thuật của một chỉ huy La Mã trong bối cảnh này.

Khi kẻ thù đã bị đẩy lùi và rút lui, Arrian khuyên rằng đội hình bộ binh nên mở rộng để cho phép kỵ binh tiến lên. Tuy nhiên, chỉ một nửa số tiểu đoàn kỵ binh nên di chuyển về phía trước ban đầu. Đợt kỵ binh đầu tiên sẽ được theo sau bởi phần còn lại theo cách có trật tự, nhằm đảm bảo rằng những con ngựa tươi vẫn sẵn sàng cho việc truy đuổi lâu dài nếu cần thiết. Ông nhấn mạnh rằng các cung thủ Armenia nên tiến lên để bắn vào các lực lượng đang rút lui, nhằm ngăn chặn họ tập hợp lại, trong khi các lính spearmen nhẹ cũng nên tham gia vào cuộc tấn công kẻ thù đang chạy trốn.

Arrian chỉ đạo bộ binh phải di chuyển nhanh hơn tốc độ đi bộ, duy trì sẵn sàng để hình thành một hàng rào bảo vệ cho kỵ binh nếu kẻ thù thực hiện một cuộc phản công. Cách tiếp cận này thể hiện sự chú trọng của La Mã vào việc duy trì kiểm soát và kỷ luật ngay cả trong sự hỗn loạn của một cuộc truy đuổi.

Arrian không chỉ là một chiến lược gia mà còn là một nhà lãnh đạo tinh tế, người hiểu rõ cách khai thác các yếu tố khác nhau của quân đội. Sự khéo léo trong chỉ huy của ông được thể hiện qua việc ông biết cách điều phối các đơn vị khác nhau trong quân đội để tối đa hóa hiệu quả truy đuổi. Việc mở rộng đội hình bộ binh để tạo không gian cho kỵ binh cho thấy tầm quan trọng của việc phối hợp giữa các đơn vị. Kỵ binh, với khả năng di chuyển linh hoạt và nhanh chóng, có thể đuổi theo kẻ thù và tiêu diệt những kẻ chạy trốn. Đồng thời, sự có mặt của bộ binh không chỉ bảo vệ kỵ binh mà còn giữ vững tinh thần cho quân đội trong lúc chiến đấu.

Cung thủ Armenia được chỉ định là một phần quan trọng trong chiến lược của Arrian. Họ không chỉ cung cấp hỏa lực để gây áp lực lên quân địch mà còn ngăn chặn khả năng tái tổ chức của kẻ thù. Sự hỗ trợ này là rất cần thiết trong bối cảnh một đội quân đang rút lui, nơi mà sự hoảng loạn có thể dẫn đến sự tan rã hoàn toàn. Lính spearmen nhẹ cũng đóng vai trò quan trọng trong việc theo sát và tấn công kẻ thù, cho thấy rằng không chỉ có kỵ binh mà ngay cả bộ binh cũng có thể tham gia vào cuộc tấn công. Điều này tạo ra một môi trường chiến đấu đa dạng, nơi các đơn vị hỗ trợ lẫn nhau và tối ưu hóa khả năng tấn công.

Một trong những điểm nổi bật trong chiến thuật của Arrian là sự nhấn mạnh vào kiểm soát và kỷ luật. Việc yêu cầu bộ binh duy trì tốc độ di chuyển nhanh hơn đi bộ cho thấy rằng ông hiểu được sự cần thiết phải hành động nhanh chóng nhưng vẫn phải giữ vững trật tự. Điều này rất quan trọng trong một tình huống hỗn loạn, khi quân đội có thể bị ảnh hưởng bởi sự hoảng loạn. Arrian thể hiện sự lãnh đạo vững vàng, khuyến khích quân đội không chỉ tập trung vào việc truy đuổi mà còn chuẩn bị cho những tình huống bất ngờ, như một cuộc phản công từ kẻ thù.

Thông qua cách mà Arrian chỉ huy quân đội La Mã trong cuộc truy đuổi quân Alan, chúng ta có thể thấy rõ sự khéo léo và tinh tế của ông trong việc sử dụng các chiến thuật chiến tranh. Những bài học này không chỉ có giá trị trong thời đại của ông mà còn có thể áp dụng cho các chiến lược quân sự hiện đại. Chiến thuật của Arrian cho thấy rằng, trong chiến tranh, sự phối hợp chặt chẽ giữa các đơn vị, khả năng phản ứng nhanh chóng và kỷ luật là những yếu tố quyết định cho sự thành công trong mọi cuộc chiến.

Nguyễn Khắc Cần

MÁY PHÓNG TÊN Ở VIỆT NAM

Trước khi có súng ống, người Việt trông cậy vào các loại bạch binh tầm xa như cung, nỏ, lao phóng. Ngoài ra còn có máy cơ khí để trữ sức mạnh cơ bắp của nhiều người vào mỗi phát bắn, ví dụ Nỏ Xe (Xa Nỗ 車弩), Nỏ Hai Cung (Lưỡng Cung Nỗ 兩弓弩).
Thế kỉ IX, quan Đô hộ nhà Đường ở An Nam (miền Bắc nước ta ngày nay) là Trương Chu (? - ?) đã sáng tạo ra loại thuyền Mông Đồng trang bị máy nỏ (gồm một cỗ Lưỡng Cung Nỗ 兩弓弩 - tức là máy bắn tên dùng hai cây cung để phóng một tên, một cỗ Xa Nỗ 車弩 - tức là máy bắn tên dùng ròng rọc để căng dây) để chiến đấu từ xa. Uy lực của chúng vượt xa so với nỏ cầm tay. Theo sách “Man Thư”, khi quân Nam Chiếu vây hãm thành Đại La tháng 1 năm 863, An Nam Đô Hộ Sái Tập đã dùng Xa Nỗ trên mặt thành bắn hạ 200 quân và 30 ngựa của Nam Chiếu.
Thông số của 1 cỗ Xa Nỗ theo Thông Điển: “Làm xe có trục xoay, trên xe đặt cánh nỏ 12 thạch (lực kéo khoảng 900 cân Tàu, tức 540kg?), lấy móc sắt chẳng vào. Xe vận hành thì trục xoay, kéo cánh nỏ căng hết cỡ. Trên lẫy nỏ chia làm 7 rãnh, rãnh giữa đặt 1 đại tiễn, mũi tên dài 7 tấc (khoảng 200 cm), rộng 6 tấc, chuôi tên dài 3 thước chu vi 5 tấc, lấy lá sắt làm cánh. Hai bên mỗi bên có 3 tên, từ tiểu đến trung tiễn. Lẫy nỏ phát động các tên cũng bắn ra, xa đến 700 bộ (hơn 1000 m?). Thành lũy trúng tên không nơi nào không bị phá hủy, lầu gác cũng sụp đổ, gọi là "xa nỗ" (bản dịch của TS Phạm Lê Huy, “Diện mạo và vị trí địa lý của An Nam Đô Hộ Phủ thời Thuộc Đường”, 2012).

Tác giả : Dong Nguyen