Văn phòng của Kongo Gumi ngày nay, giờ đã thuộc sở hữu của công ty Takamatsu. (そらみみ/CC BY-SA*)
Trong suốt 1.400 năm, Kongo Gumi được biết đến là một công ty Nhật Bản thành công trong việc xây dựng những ngôi chùa Phật giáo ngoạn mục. Mãi cho đến khi gặp khủng hoảng vào năm 2006, đây chính là công ty gia đình lâu đời nhất trên thế giới với 14 thế kỷ tồn tại, trải qua biết bao thăng trầm và biến cố của lịch sử, từ những biến động chính trị, khủng hoảng kinh tế cho đến các cuộc chiến tranh thế giới. Nhưng ngay cả như vậy, Kongo Gumi cũng không thể sống sót được trước sự tuột dốc của kinh tế Nhật Bản trong một thập niên trước đây.
Khởi nghiệp từ lời mời của một vị Thái tử
Một cuốn sách có niên đại từ thế kỷ thứ 17 dài hơn 3 mét đã ghi chép lại sự phát triển của 40 thế hệ gia đình nhà Kongo kể từ khi thành lập công ty vào năm 578 sau công nguyên, khi Shigemitsu Kongo, một thợ mộc lành nghề, cùng với hai thợ thủ công bậc thầy khác, được mời về từ Baekje ở bán đảo Triều Tiên để xây dựng ngôi chùa Phật giáo đầu tiên trên đất Nhật Bản, Shitennoji.
Lời mời đến từ Thái tử Shotoku, một quan nhiếp chính và chính trị gia trong thời kỳ Asuka ở Nhật Bản, dưới thời nữ hoàng Suiko. Thái tử Shotoku nổi tiếng vì là một Phật tử nhiệt tâm đã có rất nhiều đóng góp vào việc truyền bá đạo Phật trên khắp Nhật Bản.
Bức tượng Thái tử Shotoku bằng gỗ (PHG COM / CC BY-SA)
Shitennoji – Công trình đầu tiên của Kongo Gumi
Nằm ở Osaka, ngôi chùa Phật giáo Shitennoji được Thái tử Shotoku cho xây dựng để thờ phụng bốn vị thiên vương, hay còn gọi là Shitenno (tứ thiên vương). Để thể hiện tinh thần Phật giáo, người ta đã xây dựng bốn khu tự viện, bao gồm: Kyoden-in (nơi thuyết giảng đào tạo Phật giáo), Seyaku-in (nơi cứu tế thuốc men cho người bệnh), Ryobyo-in (nơi lưu trú cho bệnh nhân và điều trị bệnh), và Hiden-in (nơi lưu trú cho người già neo đơn và người cần giúp đỡ trong xã hội).
Chùa Shintennoji bao gồm Ngũ trùng tháp, Kim đường, Giảng đường và ba cổng chính dẫn vào chùa.
Chùa Shintennoji ở Osaka (663highland/CC BY-SA)
Sau khi có được thành công và vinh dự với việc xây dựng ngôi chùa Phật giáo đầu tiên ở Nhật Bản, người thợ thủ công bậc thầy Shigemitsu Kongo bắt đầu mở công ty Kongo Gumi, lấy theo tên của dòng họ. Qua nhiều thế kỷ, các kỹ năng nghề mộc được lưu truyền qua các thế hệ con cháu trong dòng họ và được kiểm soát với tư cách như quyền sở hữu trí tuệ của doanh nghiệp.
Nếu không có người thừa kế nam giới, hoặc người thừa kế đương nhiệm không thích hợp để điều hành doanh nghiệp, thì việc kế tục sẽ chuyển sang cho con rể, họ sẽ là người tiếp quản thương hiệu Kongo, hoặc chuyển sang cho một người con gái. Trong mỗi trường hợp, thành viên gia đình điều hành công ty sẽ được lựa chọn kỹ càng dựa trên những kỹ năng lãnh đạo của họ.
Sự phổ truyền của Phật giáo đã tạo nên thành công của Kongo Gumi
Một trong những chìa khóa dẫn đến thành công của Kongo Gumi là vì nó đã lựa chọn một lĩnh vực gắn liền với một đức tin bền bỉ trong suốt hàng ngàn năm với hàng triệu người tín ngưỡng. Ở Nhật Bản, việc xây dựng đền chùa diễn ra vô cùng nhiều.
Qua hàng thế kỷ, Kongo Gumi đã xây dựng hàng trăm ngôi chùa Phật giáo và các công trình kiến trúc khác, trong đó phải kể đến Thành Osaka, một trong những địa danh nổi tiếng nhất của Nhật Bản. Được xây dựng vào năm 1583 SCN, Thành Osaka đóng một vai trò trọng yếu trong việc thống nhất Nhật Bản trong thời kỳ Momoyama Azuchi vào thế kỷ 16.
Thành Osaka, một công trình nổi tiếng của tập đoàn Kongo Gumi, được xây dựng năm 1583. (Midori/Indonesian Wikipedia Project/Nguồn công cộng)
Thế chiến II buộc Kongo Gumi phải linh hoạt
Một nhân tố quan trọng khác dẫn đến thành công của Kongo Gumi là sự linh hoạt của công ty này trong những thời kỳ khủng hoảng.
Khi Thế chiến II xảy ra, việc xây dựng các đền thờ không nằm trong danh sách ưu tiên của người dân, vì vậy công ty đã phản ứng nhanh chóng, sử dụng các nguồn lực và kỹ năng nghề mộc của mình để chuyển hướng sang việc sản xuất quan tài, thứ mà xã hội lúc bấy giờ đang có nhu cầu rất cao.
Sau chiến tranh, cần rất nhiều nỗ lực mới có thể trùng tu lại các miếu mạo, đền thờ đã bị phá hủy. Tuy nhiên, Kongo Gumi đã nhìn thấy một vấn đề, những công trình gỗ không có được sức chịu đựng dẻo dai trước động đất, hỏa hoạn và tàn phá của chiến tranh. Vì vậy, họ đã tiến đến phát triển các phương pháp xây dựng công trình mới bằng bê tông, giúp cho những công trình của họ bền lâu hơn mà vẫn đảm bảo được tính thẩm mỹ.
Sự sụp đổ của Kongo Gumi
Mặc dù Kongo Gumi có một lịch sử phát triển lâu dài trải qua nhiều thế kỷ, là ngành công nghiệp ổn định, được quản lý tốt, và cũng rất linh hoạt trong thời kỳ khủng hoảng, nhưng những điều đó vẫn không đủ để bảo vệ công ty trước tình hình kinh tế bất lợi của Nhật Bản vào năm 2006. Công ty kinh doanh gia đình lâu đời nhất thế giới cuối cùng đã đến hồi kết thúc.
Mặc dù Kongo Gumi có một lịch sử phát triển lâu dài trải qua nhiều thế kỷ, là ngành công nghiệp ổn định, được quản lý tốt, và cũng rất linh hoạt trong thời kỳ khủng hoảng, nhưng những điều đó vẫn không đủ để bảo vệ công ty trước tình hình kinh tế bất lợi của Nhật Bản vào năm 2006.
“Thứ nhất, trong thời kỳ nền kinh tế bong bóng ở Nhật Bản những năm 1980, công ty này đã vay mượn rất nhiều để đầu tư vào bất động sản”, Bloomberg báo cáo. “Sau khi bong bóng kinh tế bị vỡ trong giai đoạn suy thoái 1992-1993, tài sản bảo đảm cho các khoản nợ của Kongo Gumi đã bị mất giá trầm trọng. Thứ hai, những thay đổi xã hội ở Nhật Bản đã dẫn đến việc người ta ít đóng góp vào xây dựng đền chùa hơn. Kết quả là, nhu cầu cho các dịch vụ xây dựng đền chùa của Kongo Gumi đã giảm mạnh vào đầu đầu năm 1998”.
Khi cuộc khủng hoảng kinh tế tác động xấu tới Nhật Bản vào năm 2006, Kongo Gumi đã hoàn toàn mất khả năng trả nợ. Cuối cùng, công ty 1.429 tuổi này đã bị thanh lý. Năm 2008, nó được Công ty trách nhiệm hữu hạn Takamatsu mua lại. Kanji Ogawa, vị chủ tịch mới của Takamatsu đã nói với Thời báo Tài chính: “Sự thật là có đôi chút liên quan đến vấn đề tình cảm. Nếu công ty này biến mất, những kinh nghiệm và lịch sử tuyệt vời kia sẽ bay theo gió và đó thực sự là một điều lãng phí”.
Kongo Gumi giờ đây hoạt động với tư cách là một chi nhánh thuộc sở hữu của công ty Takamatsu, và để bày tỏ sự tôn trọng trước lịch sử lâu dài của nó, tên của công ty đã được bảo tồn.
Tái bản với sự cho phép. Đọc bản gốc tại Ancient Origins.
Hiểu biết về những hạt Neutrino “vô hình” là chìa khóa mang đến những đột phá trong khoa học
Nghiên cứu chứng minh hạt neutrino có mang khối lượng đã mang về giải Nobel Vật lý 2015 cho hai nhà khoa học là ông Takaaki Kajita của Nhật Bản và ông Arthur McDonald của Canada. Khám phá này quan trọng vì hai lý do. Thứ nhất, nó mang lại kiến thức sâu sắc hơn về các nguyên lý căn bản của tự nhiên. Thứ hai, cũng như với bất kỳ một khám phá nào khác, nó kéo theo nhiều cải tiến trong khoa học và công nghệ.
Mặc dù chúng ta đã biết về sự tồn tại của hạt neutrino nhưng lại không biết nhiều điều về chúng. Mà neutrino lại hiện hữu với một lượng khổng lồ trong vũ trụ. Nên đó là lý do tại sao việc hiểu được neutrino có liên quan trực tiếp tới kiến thức về vũ trụ của chúng ta.
Hiện nay, neutrino có khối lượng là việc đã xác thực, và chúng ta đã có một chìa khóa để hiễu rõ hơn việc khối lượng được phân bố trong vũ trụ như thế nào. Ngoài ra, các hạt neutrino cũng có thể góp phần giúp chúng ta hiểu tại sao vũ trụ đang liên tục giãn nở.
Khám phá này có tầm quan trọng sánh ngang với việc khám phá ra hạt Higgs boson bằng Máy Gia tốc Hạt Lớn của Tổ chức Nghiên cứu Hạt nhân Châu Âu (CERN) và các khám phá tương lai được mong chờ từ dự án kính thiên văn Square Kilometer Array (SKA).
Bất kì khám phá nào trong khoa học thực nghiệm cũng đều là kết quả của những nỗ lực to lớn nhằm vượt qua những khó khăn và thử thách về mặt công nghệ. Khi hạt neutrino được xác nhận là tồn tại vào năm 1930, nhiều người nghĩ rằng chỉ phát hiện ra chúng thôi cũng là nhiệm vụ bất khả thi, chứ đừng nói tới việc nghiên cứu các đặc tính của chúng – như là khối lượng.
Mong muốn không ngừng tìm hiểu nhiều hơn về tự nhiên đã giúp các nhà khoa học có các sáng kiến đột phá những hạn cuộc của khoa học và công nghệ. Các nỗ lực chứng minh hạt neutrino có khối lượng đã nâng tầm khoa học và công nghệ ở Canada và Nhật Bản.
Thúc đẩy khoa học và công nghệ thông qua các dự án khoa học lớn giúp con người gia tăng khả năng phát triển công nghệ cao.
Neutrino là gì?
Trước khi trả lời câu hỏi này chúng ta hãy nhìn lại một chút kiến thức về vật chất. Vật chất được tạo ra từ các nguyên tử. Nguyên tử được tạo ra từ các hạt nhân mang điện tích dương và các electron mang điện tích âm di chuyển rất nhanh xung quanh hạt nhân. Lực từ trường có tác dụng giữ các electron trong quỹ đạo xung quanh hạt nhân bởi vì điện tích trái dấu hút lẫn nhau. Các hạt nhân có khối lượng rất lớn so với các electron và nó gồm có các hạt proton và neutron.
Các hạt neutrino có thể được coi là họ hàng của các hạt electron, duy có điều khác là neutrino không mang điện tích. Neutrino có chung một số đặc điểm với electron – ví dụ, sự quay tròn. Có một loại neutrino kết hợp với electron, loại này được gọi là electron neutrino. Electron có một phản hạt, gọi là positron mang điện tích dương. Và electron neutrino cũng có một loại phản hạt, đó là electron antineutrino.
Trong tự nhiên còn có các hạt mang điện khác giống như là electron, mà chúng ta gọi là muon và tau. Những hạt này nặng hơn electron. Hạt muon và tau cũng có hai loại neutrino tương ứng. Tổng cộng, chúng ta biết ba loại neutrino (electron, muon và tau) và các phản hạt của chúng.
Tại sao neutrino khó phát hiện?
Các hạt neutrino không mang điện tích. Do đó, chúng không bị đẩy hoặc hút bởi các hạt khác mang điện tích trong tự nhiên. Chúng có tương tác rất yếu với vật chất nên chúng hiếm khi để lại dấu vết nào.
Có những lượng neutrino khổng lồ đi xuyên qua cơ thể chúng ta mỗi ngày, nhưng chúng ta không cảm nhận được chúng bởi vì chúng gần như không bao giờ tương tác với các nguyên tử tạo nên cơ thể chúng ta.
Phần lớn các hạt neutrino đi qua Trái Đất là đến từ Mặt trời và được sinh ra bởi sự nóng chảy hạt nhân. Chúng cũng được gọi là neutrino mặt trời. Các loại neutrino khác thì được tạo ra do kết quả của sự va chạm giữa các hạt vũ trụ với khí quyển Trái Đất. Chúng được gọi là neutrino khí quyển.
Dựa vào đâu để nói neutrino có khối lượng?
Có ba loại neutrino. Nếu các hạt neutrino không có khối lượng thì chúng sẽ di chuyển mãi mãi mà không bị cản trở. Nếu các hạt neutrino có khối lượng, thì khi chúng di chuyển, chúng sẽ dần dần “biến hóa” thành các một dạng neutrino khác.
Điều này được coi là dao động neutrino và đây là một hiệu ứng cơ học lượng tử.
Ví dụ, Mặt Trời tạo ra các hạt neutrino electron. Sau một thời gian, neutrino tới Trái Đất, chúng ta chỉ quan sát khoảng một phần ba các neutrino phát phóng ra. Hai phần ba còn lại trở thành muon và tau neutrino. Qua quá trình này, chúng ta đã trực tiếp chứng minh rằng neutrino có khối lượng.
Hàng thập kỷ nghiên cứu đã được hồi đáp
Neutrino được đề xuất vào năm 1930 như là một cách thức để giải thích cho sự mất năng lượng từ một loại phản ứng hạt nhân nào đó. Neutrino đã không được phát hiện một cách rõ rệt trong các điều kiện của phòng thí nghiệm mãi cho đến năm 1956, và khám phá đó được trao giải Nobel Vật lý vào năm 1995.
Các nhà khoa học trên khắp thế giới chưa bao giờ dừng nghiên cứu bản chất của loại hạt bí ẩn này. Các hạt neutrino được biết tới như là các hạt trung tính và không có khối lượng. Chỉ đến những năm cuối thập kỷ 1990 và đầu 2000 các kĩ thuật thực nghiệm mới sẵn có để có thể chứng minh rằng neutrino có khối lượng.
Nghiên cứu mới đây là một khám phá trọng đại trong vật lý học, giúp mang về giải Nobel Vật lý 2015. Vấn đề tới nay chính là chúng ta chưa biết là bằng cách nào mà neutrino lại có được khối lượng. Tháo gỡ được bí ẩn này có thể mang lại những khám phá đột phá khác.
Bruce Mellado là giáo sư vật lý ở trường University of the Witwatersrand ở Nam Phi. Nguyên gốc bài báo này được đăng trên trang TheConversation.com.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét