(pexels.com)
Lần đầu tiên, một ủy ban cố vấn của chính phủ đã đưa caffeine vào trong khuyến nghị cho ấn bản năm 2015 về Hướng dẫn chế độ ăn uống cho người Mỹ.
Tuy nhiên, thay vì đề nghị cà phê nên được loại bỏ, báo cáo đã cho biết rằng người Mỹ vẫn có thể uống tới năm tách cà phê mỗi ngày mà vẫn an toàn, tương đương cỡ 400 miligam (mg) caffeine, mà không có tác dụng bất lợi.
Đó rõ ràng là một dấu hiệu biểu hiện xu hướng của thời đại. Chuỗi cửa hàng cà phê đã tăng hơn 10 phần trăm mỗi năm, so với 2 phần trăm một năm đối với các chuỗi thức ăn nhanh. Có khoảng 20.000 quán cà phê tại Mỹ, mặc dù 75 phần trăm lượng cà phê pha hàng ngày thực tế được tiêu thụ ở nhà.
Nhìn chung, hơn 75 phần trăm người trưởng thành ở Mỹ uống cà phê, và 58 phần trăm là uống hàng ngày. Tuy nhiên, hầu hết những người uống cà phê, lúc bắt đầu uống cà phê không phải vì họ tin rằng nó tốt cho sức khỏe. Trong thực tế, nhiều người có thể uống nó với ngầm định rằng nó không tốt cho sức khỏe.
(pexels.com)
Lần đầu tiên, một ủy ban cố vấn của chính phủ đã đưa caffeine vào trong khuyến nghị cho ấn bản năm 2015 về Hướng dẫn chế độ ăn uống cho người Mỹ.
Tuy nhiên, thay vì đề nghị cà phê nên được loại bỏ, báo cáo đã cho biết rằng người Mỹ vẫn có thể uống tới năm tách cà phê mỗi ngày mà vẫn an toàn, tương đương cỡ 400 miligam (mg) caffeine, mà không có tác dụng bất lợi.
Đó rõ ràng là một dấu hiệu biểu hiện xu hướng của thời đại. Chuỗi cửa hàng cà phê đã tăng hơn 10 phần trăm mỗi năm, so với 2 phần trăm một năm đối với các chuỗi thức ăn nhanh. Có khoảng 20.000 quán cà phê tại Mỹ, mặc dù 75 phần trăm lượng cà phê pha hàng ngày thực tế được tiêu thụ ở nhà.
Nhìn chung, hơn 75 phần trăm người trưởng thành ở Mỹ uống cà phê, và 58 phần trăm là uống hàng ngày. Tuy nhiên, hầu hết những người uống cà phê, lúc bắt đầu uống cà phê không phải vì họ tin rằng nó tốt cho sức khỏe. Trong thực tế, nhiều người có thể uống nó với ngầm định rằng nó không tốt cho sức khỏe.
Quảng cáo
Nếu bạn là một người uống cà phê, bạn đang có một bất ngờ thú vị. Bạn sẽ bớt đi một lo lắng về một thói quen trong chế độ ăn uống, vì rốt cuộc thì hóa ra cà phê có lẽ là tốt cho bạn.
Ngay cả các hướng dẫn về chế độ ăn uống cho người Mỹ năm 2015 có thể sớm phản ánh điều này, một khuyến nghị dựa trên thẩm định của nhiều phân tích lớn và các nghiên cứu khác đánh giá mối liên quan giữa cà phê và các bệnh mạn tính, bao gồm cả ung thư, bệnh tiểu đường loại 2, bệnh tim, Parkinson, và Alzheimer.
Càng nhiều nghiên cứu được công bố, thì càng có vẻ rõ ràng rằng cà phê – khi ở dạng hữu cơ, màu đen, và không giả mạo – là một thức uống mà bạn có thể tận hưởng trong khi mang lại lợi ích sức khỏe cho bạn.
Nếu bạn là một người uống cà phê, bạn đang có một bất ngờ thú vị. Bạn sẽ bớt đi một lo lắng về một thói quen trong chế độ ăn uống, vì rốt cuộc thì hóa ra cà phê có lẽ là tốt cho bạn.
Ngay cả các hướng dẫn về chế độ ăn uống cho người Mỹ năm 2015 có thể sớm phản ánh điều này, một khuyến nghị dựa trên thẩm định của nhiều phân tích lớn và các nghiên cứu khác đánh giá mối liên quan giữa cà phê và các bệnh mạn tính, bao gồm cả ung thư, bệnh tiểu đường loại 2, bệnh tim, Parkinson, và Alzheimer.
Càng nhiều nghiên cứu được công bố, thì càng có vẻ rõ ràng rằng cà phê – khi ở dạng hữu cơ, màu đen, và không giả mạo – là một thức uống mà bạn có thể tận hưởng trong khi mang lại lợi ích sức khỏe cho bạn.
Cà phê có thể tốt cho trái tim của bạn
Uống cà phê với liều lượng vừa phải làm giảm nguy cơ nhập viện vì vấn đề liên quan đến nhịp tim. (Pexels.com)
Cây cà phê và hạt của nó (hạt cà phê) chứa một sự pha trộn tự nhiên của chất chống oxy hóa polyphenol (bao gồm cả axit chlorogenic), bioflavonoid, vitamin, và khoáng chất, mà cùng nhau sẽ cung cấp một số lợi ích ấn tượng về sức khỏe, và thậm chí còn giúp trung hòa các ảnh hưởng quá mạnh của chất caffeine chứa trong hạt cà phê.
Uống cà phê vừa phải (1-3 ly/ngày đối với ở Mỹ hay 3-4 ly/ngày đối với ở châu Âu) có liên quan với việc giảm đáng kể nguy cơ mắc bệnh tim mạch vành ở phụ nữ.
Loạt nghiên cứu đầu tiên là về cà phê với sức khỏe tim mạch. Một phân tích gộp bao gồm dữ liệu từ 11 nghiên cứu và gần 480.000 người uống 2-6 tách cà phê một ngày có quan hệ với việc giảm nguy cơ đột quỵ. Nghiên cứu này ghi nhận:
“Các hợp chất phenol trong cà phê có khả năng chống oxy hóa và có thể ức chế sự biến đổi oxy hóa của cholesterol lipoprotein mật độ thấp, do đó làm giảm quá trình xơ vữa động mạch.
… Việc uống cà phê vừa phải (1-3 ly / ngày tại Hoa Kỳ hoặc 3-4 ly / ngày ở châu Âu) có quan hệ với việc giảm đáng kể nguy cơ mắc bệnh tim mạch vành ở phụ nữ … Rất nhiều bằng chứng cũng chỉ ra rằng sự tiêu thụ cà phê tỉ lệ nghịch với nguy cơ của bệnh tiểu đường loại 2, mà bệnh này làmột yếu tố nguy cơ cho bệnh tim mạch. “
Ngoài ra, trong một nghiên cứu với hơn 25.000 người, những người uống một lượng cà phê vừa phải – được định nghĩa là 3-5 tách mỗi ngày – thì ít có khả năng tích lũy canxi trong động mạch vành của họ, so với những người không uống cà phê, hay là uống cà phê nhiều hơn lượng đó hàng ngày.
Một phần lớn các mảng bám động mạch do đóng cặn canxi, do đó mà có thuật ngữ “xơ cứng động mạch.” Canxi ở động mạch vành có thể là một yếu tố dự báo quan trọng cho nguy cơ mắc bệnh tim ở tương lai.
Ngoài ra, một nghiên cứu cho thấy uống cà phê vừa phải làm giảm nguy cơ nhập viện vì vấn đề về nhịp tim. Một nghiên cứu khác cho thấy cà phê có thể làm gia tăng 30% lưu lượng máu trong các mạch máu nhỏ của bạn, việc này có thể giảm bớt áp lực cho trái tim của bạn.
Uống cà phê với liều lượng vừa phải làm giảm nguy cơ nhập viện vì vấn đề liên quan đến nhịp tim. (Pexels.com)
Cây cà phê và hạt của nó (hạt cà phê) chứa một sự pha trộn tự nhiên của chất chống oxy hóa polyphenol (bao gồm cả axit chlorogenic), bioflavonoid, vitamin, và khoáng chất, mà cùng nhau sẽ cung cấp một số lợi ích ấn tượng về sức khỏe, và thậm chí còn giúp trung hòa các ảnh hưởng quá mạnh của chất caffeine chứa trong hạt cà phê.
Uống cà phê vừa phải (1-3 ly/ngày đối với ở Mỹ hay 3-4 ly/ngày đối với ở châu Âu) có liên quan với việc giảm đáng kể nguy cơ mắc bệnh tim mạch vành ở phụ nữ.
Loạt nghiên cứu đầu tiên là về cà phê với sức khỏe tim mạch. Một phân tích gộp bao gồm dữ liệu từ 11 nghiên cứu và gần 480.000 người uống 2-6 tách cà phê một ngày có quan hệ với việc giảm nguy cơ đột quỵ. Nghiên cứu này ghi nhận:
“Các hợp chất phenol trong cà phê có khả năng chống oxy hóa và có thể ức chế sự biến đổi oxy hóa của cholesterol lipoprotein mật độ thấp, do đó làm giảm quá trình xơ vữa động mạch.
… Việc uống cà phê vừa phải (1-3 ly / ngày tại Hoa Kỳ hoặc 3-4 ly / ngày ở châu Âu) có quan hệ với việc giảm đáng kể nguy cơ mắc bệnh tim mạch vành ở phụ nữ … Rất nhiều bằng chứng cũng chỉ ra rằng sự tiêu thụ cà phê tỉ lệ nghịch với nguy cơ của bệnh tiểu đường loại 2, mà bệnh này làmột yếu tố nguy cơ cho bệnh tim mạch. “
Ngoài ra, trong một nghiên cứu với hơn 25.000 người, những người uống một lượng cà phê vừa phải – được định nghĩa là 3-5 tách mỗi ngày – thì ít có khả năng tích lũy canxi trong động mạch vành của họ, so với những người không uống cà phê, hay là uống cà phê nhiều hơn lượng đó hàng ngày.
Một phần lớn các mảng bám động mạch do đóng cặn canxi, do đó mà có thuật ngữ “xơ cứng động mạch.” Canxi ở động mạch vành có thể là một yếu tố dự báo quan trọng cho nguy cơ mắc bệnh tim ở tương lai.
Ngoài ra, một nghiên cứu cho thấy uống cà phê vừa phải làm giảm nguy cơ nhập viện vì vấn đề về nhịp tim. Một nghiên cứu khác cho thấy cà phê có thể làm gia tăng 30% lưu lượng máu trong các mạch máu nhỏ của bạn, việc này có thể giảm bớt áp lực cho trái tim của bạn.
Cà phê có thể giảm nguy cơ ung thư?
Uống hai tách cà phê mỗi ngày có quan hệ tới việc giảm 43 phần trăm nguy cơ ung thư gan (pexels.com)
Mặc dù có nhiều nghiên cứu riêng rẽ khuyến nghị việc uống cà phê có thể làm tăng nguy cơ ung thư cho bạn, nhưng khi phân tích đa nghiên cứu, chẳng hạn như trường hợp khi phân tích gộp, thì mối liên hệ đó biến mất, và trên thực tế, lại trở thành bảo vệ bạn với căn bệnh ung thư.
Ví dụ, một phân tích gộp vào năm 2007 cho thấy khi thường xuyên uống hai tách cà phê mỗi ngày có liên hệ tới việc giảm 43 phần trăm nguy cơ ung thư gan – phát hiện này đã được xác nhận bởi các nghiên cứu gần đây hơn.
Chưa kể, cà phê dường như còn có lợi ích cho sức khỏe của gan, làm chậm sự tiến triển từ bệnh về gan trở thành xơ gan, cải thiện phản ứng ở những người bị bệnh viêm gan C, và giảm nguy cơ tử vong ở những người bị xơ gan.
Lợi ích tiềm năng của cà phê đối với sức khỏe của gan thể hiện mạnh tới nỗi các nhà nghiên cứu đã tuyên bố rằng việc uống cà phê hàng ngày là nên được khuyến khích cho những người bị bệnh gan mãn tính.
Một phân tích gộp gồm 59 nghiên cứu đã cho thấy việc thường xuyên uống một tách cà phê mỗi ngày có liên hệ tới việc giảm 3 phần trăm nguy cơ ung thư. Theo các nhà nghiên cứu, “uống cà phê có liên quan tới việc giảm nguy cơ ung thư bàng quang, vú, miệng và họng, đại trực tràng, nội mạc tử cung, thực quản, gan, bạch cầu, tuyến tụy và ung thư tuyến tiền liệt.”
Thậm chí còn có nghiên cứu cho thấy việc uống cà phê có thể giảm nguy cơ ung thư da. Mỗi ngày uống bốn ly cà phê mà có chứa caffeine, có thể làm giảm nguy cơ bị khối u ác tính, dạng nguy hiểm nhất của ung thư da.
Theo các nhà nghiên cứu, “các thành phần cà phê ngăn chặn UVB (tia cực tím B) gây ra ung thư da, gây ra quá trình chết tế bào, ngăn chặn sự mất cân bằng oxy hóa và tổn thương DNA, giảm viêm trong các tế bào biểu bì, ức chế sự thay đổi trong quá trình methyl hóa DNA.”
Những phụ nữ uống hơn ba cốc cà phê mỗi ngày có nguy cơ bị ung thư biểu mô tế bào cơ sở (basal cell carcinoma)(non-melanoma skin cancer) thấp hơn đáng kể so với những người uống ít hơn một ly mỗi tháng.
Uống hai tách cà phê mỗi ngày có quan hệ tới việc giảm 43 phần trăm nguy cơ ung thư gan (pexels.com)
Mặc dù có nhiều nghiên cứu riêng rẽ khuyến nghị việc uống cà phê có thể làm tăng nguy cơ ung thư cho bạn, nhưng khi phân tích đa nghiên cứu, chẳng hạn như trường hợp khi phân tích gộp, thì mối liên hệ đó biến mất, và trên thực tế, lại trở thành bảo vệ bạn với căn bệnh ung thư.
Ví dụ, một phân tích gộp vào năm 2007 cho thấy khi thường xuyên uống hai tách cà phê mỗi ngày có liên hệ tới việc giảm 43 phần trăm nguy cơ ung thư gan – phát hiện này đã được xác nhận bởi các nghiên cứu gần đây hơn.
Chưa kể, cà phê dường như còn có lợi ích cho sức khỏe của gan, làm chậm sự tiến triển từ bệnh về gan trở thành xơ gan, cải thiện phản ứng ở những người bị bệnh viêm gan C, và giảm nguy cơ tử vong ở những người bị xơ gan.
Lợi ích tiềm năng của cà phê đối với sức khỏe của gan thể hiện mạnh tới nỗi các nhà nghiên cứu đã tuyên bố rằng việc uống cà phê hàng ngày là nên được khuyến khích cho những người bị bệnh gan mãn tính.
Một phân tích gộp gồm 59 nghiên cứu đã cho thấy việc thường xuyên uống một tách cà phê mỗi ngày có liên hệ tới việc giảm 3 phần trăm nguy cơ ung thư. Theo các nhà nghiên cứu, “uống cà phê có liên quan tới việc giảm nguy cơ ung thư bàng quang, vú, miệng và họng, đại trực tràng, nội mạc tử cung, thực quản, gan, bạch cầu, tuyến tụy và ung thư tuyến tiền liệt.”
Thậm chí còn có nghiên cứu cho thấy việc uống cà phê có thể giảm nguy cơ ung thư da. Mỗi ngày uống bốn ly cà phê mà có chứa caffeine, có thể làm giảm nguy cơ bị khối u ác tính, dạng nguy hiểm nhất của ung thư da.
Theo các nhà nghiên cứu, “các thành phần cà phê ngăn chặn UVB (tia cực tím B) gây ra ung thư da, gây ra quá trình chết tế bào, ngăn chặn sự mất cân bằng oxy hóa và tổn thương DNA, giảm viêm trong các tế bào biểu bì, ức chế sự thay đổi trong quá trình methyl hóa DNA.”
Những phụ nữ uống hơn ba cốc cà phê mỗi ngày có nguy cơ bị ung thư biểu mô tế bào cơ sở (basal cell carcinoma)(non-melanoma skin cancer) thấp hơn đáng kể so với những người uống ít hơn một ly mỗi tháng.
Cà phê có nhiều tiềm năng chống ung thư
Ảnh: Asher Isbrucker / CC BY 2.0
Làm thế nào cà phê có thể làm giảm nguy cơ ung thư? Các nhà nghiên cứu ghi nhận trên tạp chí Ung thư BMC:
“Cà phê rang là một hỗn hợp phức tạp của hơn một ngàn hóa chất. Nhiều thành phần ở trong đó khả năng có thể suy chuyển nguy cơ ung thư thông qua một số cơ chế sinh học. Cà phê là nguồn cung cấp chính của caffeine, đã được báo cáo có thể kích thích và ức chế khối u, tùy thuộc vào loại bệnh và giai đoạn của bệnh.
Có hai chất đặc trưng trong cà phê, cafestol và kahweal, chúng sản xuất ra tác dụng sinh học tương thích với đặc tính chống ung thư, bao gồm việc tạo ra enzyme giai đoạn II liên quan đến việc giải độc chất gây ung thư, ức chế cụ thể về hoạt động của enzym giai đoạn I chịu trách nhiệm về hoạt chất gây ung thư, và kích thích cơ chế bảo vệ chống oxy hóa trong tế bào.
Các chất polyphenol là một thành phần quan trọng trong cà phê, chẳng hạn như kích thích tố nữ lignan và flavonoid và polyphenol được phát hiện là có đặc tính chống ung thư trong nhiều nghiên cứu.
Axit caffeic có khả năng ức chế sự methyl hóa DNA trong các tế bào ung thư của con người và có liên quan tới sự bất hoạt các quá trình khác nhau tham gia vào quá trình gây khối u, bao gồm việc điều hòa chu kỳ của tế bào, phản ứng viêm, và phản ứng đối với stress và apoptosis.
Cà phê cũng là một nguồn cung cấp chính cho axit chlorogenic, góp phần tạo ra hiệu quả chống oxy hóa của nó. Axit chlorogenic đã được chứng minh là làm giảm nồng độ glucose ở chuột và sự hấp thụ các quinide, là các sản phẩm thoái hóa của axit chlorogenic, làm tăng độ nhạy cảm insulin.
Tăng insulin máu mạn tính và kháng insulin được xác nhận là tác nhân gây nguy cơ cao trên một số trang web về ung thư.”
Ảnh: Asher Isbrucker / CC BY 2.0
Làm thế nào cà phê có thể làm giảm nguy cơ ung thư? Các nhà nghiên cứu ghi nhận trên tạp chí Ung thư BMC:
“Cà phê rang là một hỗn hợp phức tạp của hơn một ngàn hóa chất. Nhiều thành phần ở trong đó khả năng có thể suy chuyển nguy cơ ung thư thông qua một số cơ chế sinh học. Cà phê là nguồn cung cấp chính của caffeine, đã được báo cáo có thể kích thích và ức chế khối u, tùy thuộc vào loại bệnh và giai đoạn của bệnh.
Có hai chất đặc trưng trong cà phê, cafestol và kahweal, chúng sản xuất ra tác dụng sinh học tương thích với đặc tính chống ung thư, bao gồm việc tạo ra enzyme giai đoạn II liên quan đến việc giải độc chất gây ung thư, ức chế cụ thể về hoạt động của enzym giai đoạn I chịu trách nhiệm về hoạt chất gây ung thư, và kích thích cơ chế bảo vệ chống oxy hóa trong tế bào.
Các chất polyphenol là một thành phần quan trọng trong cà phê, chẳng hạn như kích thích tố nữ lignan và flavonoid và polyphenol được phát hiện là có đặc tính chống ung thư trong nhiều nghiên cứu.
Axit caffeic có khả năng ức chế sự methyl hóa DNA trong các tế bào ung thư của con người và có liên quan tới sự bất hoạt các quá trình khác nhau tham gia vào quá trình gây khối u, bao gồm việc điều hòa chu kỳ của tế bào, phản ứng viêm, và phản ứng đối với stress và apoptosis.
Cà phê cũng là một nguồn cung cấp chính cho axit chlorogenic, góp phần tạo ra hiệu quả chống oxy hóa của nó. Axit chlorogenic đã được chứng minh là làm giảm nồng độ glucose ở chuột và sự hấp thụ các quinide, là các sản phẩm thoái hóa của axit chlorogenic, làm tăng độ nhạy cảm insulin.
Tăng insulin máu mạn tính và kháng insulin được xác nhận là tác nhân gây nguy cơ cao trên một số trang web về ung thư.”
Cà phê có thể có lợi cho sức khỏe não bộ và làm giảm nguy cơ chết sớm
Việc uống caffeine/cà phê có quan hệ với việc giảm nguy cơ mất trí nhớ (iStock)
Ngoài những thông tin cho rằng cà phê có thể tốt cho động mạch, gan, và giảm nguy cơ ung thư, một số nghiên cứu khác cũng đã đạt được những kết quả đầy hứa hẹn về cà phê và bệnh mãn tính. Ví dụ:
- Bệnh Đa xơ cứng:Uống 4-6 tách cà phê mỗi ngày có liên quan với việc giảm nguy cơ mắc bệnh đa xơ cứng, uống một lượng lớn cà phê trong vòng 5 đến 10 năm cũng có hiệu quả tương tự. Theo các nhà nghiên cứu, “Caffeine có tính chất bảo vệ thần kinh và có vẻ như nó ngăn chặn việc sản xuất các cytokine tiền viêm”.
- Sa sút trí tuệ: Caffeine cũng thúc đẩy sản xuất các chất dẫn truyền thần kinh serotonin, dopamine, noradrenaline, và kích thích giải phóng thành phần BDNF, thành phần này kích hoạt các tế bào cuống não để chuyển đổi thành tế bào thần kinh mới, qua đó cải thiện sức khỏe cho bộ não của bạn.
Trong số những người bị suy giảm nhận thức nhẹ (MCI), những người có nồng độ caffeine trong máu cao hơn (nhờ việc uống cà phê) ít có khả năng tiến triển thành bệnh mất trí toàn diện. “Lượng tiêu thụ Caffeine / cà phê có liên quan với việc giảm nguy cơ mất trí nhớ hoặc trì hoãn thời điểm mắc bệnh, đặc biệt là cho những người đã bị chứng MCI,” các nhà nghiên cứu cho biết.
- Bệnh Parkinson: uống nhiều cà phê và caffeine có liên quan với việc giảm nguy cơ mắc bệnh Parkinson.
Nghiên cứu công bố trên Tạp chí Y học New England thậm chí cho thấy việc uống cà phê tỉ lệ nghịch với việc bị chết sớm. Nói cách khác, uống cà phê nhiều hơn, thì nguy cơ tử vong trở thành thấp hơn, trong đó có trường hợp tử vong do bệnh tim, bệnh về đường hô hấp, đột quỵ, chấn thương, tai nạn, bệnh tiểu đường, và nhiễm trùng.
Việc uống caffeine/cà phê có quan hệ với việc giảm nguy cơ mất trí nhớ (iStock)
Ngoài những thông tin cho rằng cà phê có thể tốt cho động mạch, gan, và giảm nguy cơ ung thư, một số nghiên cứu khác cũng đã đạt được những kết quả đầy hứa hẹn về cà phê và bệnh mãn tính. Ví dụ:
- Bệnh Đa xơ cứng:Uống 4-6 tách cà phê mỗi ngày có liên quan với việc giảm nguy cơ mắc bệnh đa xơ cứng, uống một lượng lớn cà phê trong vòng 5 đến 10 năm cũng có hiệu quả tương tự. Theo các nhà nghiên cứu, “Caffeine có tính chất bảo vệ thần kinh và có vẻ như nó ngăn chặn việc sản xuất các cytokine tiền viêm”.
- Sa sút trí tuệ: Caffeine cũng thúc đẩy sản xuất các chất dẫn truyền thần kinh serotonin, dopamine, noradrenaline, và kích thích giải phóng thành phần BDNF, thành phần này kích hoạt các tế bào cuống não để chuyển đổi thành tế bào thần kinh mới, qua đó cải thiện sức khỏe cho bộ não của bạn.
Trong số những người bị suy giảm nhận thức nhẹ (MCI), những người có nồng độ caffeine trong máu cao hơn (nhờ việc uống cà phê) ít có khả năng tiến triển thành bệnh mất trí toàn diện. “Lượng tiêu thụ Caffeine / cà phê có liên quan với việc giảm nguy cơ mất trí nhớ hoặc trì hoãn thời điểm mắc bệnh, đặc biệt là cho những người đã bị chứng MCI,” các nhà nghiên cứu cho biết.
- Bệnh Parkinson: uống nhiều cà phê và caffeine có liên quan với việc giảm nguy cơ mắc bệnh Parkinson.
Nghiên cứu công bố trên Tạp chí Y học New England thậm chí cho thấy việc uống cà phê tỉ lệ nghịch với việc bị chết sớm. Nói cách khác, uống cà phê nhiều hơn, thì nguy cơ tử vong trở thành thấp hơn, trong đó có trường hợp tử vong do bệnh tim, bệnh về đường hô hấp, đột quỵ, chấn thương, tai nạn, bệnh tiểu đường, và nhiễm trùng.
Uống trà cũng có thể giúp bạn sống lâu
Trà đã được thưởng thức từ khoảng 5.000 năm trước. (Pexels / CC0)
Trong khi ở Mỹ có nhiều người uống nhiều cà phê hơn so với những uống trà (tương ứng là khoảng 183 triệu USD so với 173,5 triệu), nhiều người vẫn thích nhấm nháp trà … và đây là một thói quen lành mạnh. Trong thực tế, nhiều người sống trăm tuổi trên toàn thế giới uống trà thường xuyên, theo dự án Blue Zones, dự án này ghi lại thói quen lối sống ở những cộng đồng người có nhiều người sống trăm tuổi. Như được mô tả trong cuốn sách của Dan Buettner, The Blue Zones Solution (Giải pháp khu vực xanh), ở Okinawa, Nhật Bản, trà hoa nhài và trà xanh là phổ biến.
Khi lựa chọn bất kỳ loại trà nào, tốt hơn là nên chọn loại hữu cơ.
Trên đảo Ikaria, một khu vực tập trung nhiều người trên trăm tuổi, trà được pha hàng ngày sử dụng các loại thảo mộc hái còn tươi, như hương thảo, cây xô thơm hoang dã, oregano, kinh giới, bạc hà hoặc bồ công anh. Khi Buettner phân tích trà ở đây, ông đã tìm thấy đặc tính chống viêm và lợi tiểu. Trà đã được thưởng thức trong gần 5.000 năm.
Trà được báo cáo là được phát hiện vào năm 2737 trước Công nguyên khi các lá trà vô tình bay vào nồi nước sôi của Hoàng đế Trung Quốc Thần Nông. Truyền thống trà đã được sử dụng làm nước giải khát và thuốc bổ chữa bệnh kể từ đó. Cũng như đối với cà phê, nghiên cứu hiện đại cũng đã xác nhận vô số lợi ích về sức khỏe của trà:
Trà đã được thưởng thức từ khoảng 5.000 năm trước. (Pexels / CC0)
Trong khi ở Mỹ có nhiều người uống nhiều cà phê hơn so với những uống trà (tương ứng là khoảng 183 triệu USD so với 173,5 triệu), nhiều người vẫn thích nhấm nháp trà … và đây là một thói quen lành mạnh. Trong thực tế, nhiều người sống trăm tuổi trên toàn thế giới uống trà thường xuyên, theo dự án Blue Zones, dự án này ghi lại thói quen lối sống ở những cộng đồng người có nhiều người sống trăm tuổi. Như được mô tả trong cuốn sách của Dan Buettner, The Blue Zones Solution (Giải pháp khu vực xanh), ở Okinawa, Nhật Bản, trà hoa nhài và trà xanh là phổ biến.
Khi lựa chọn bất kỳ loại trà nào, tốt hơn là nên chọn loại hữu cơ.
Trên đảo Ikaria, một khu vực tập trung nhiều người trên trăm tuổi, trà được pha hàng ngày sử dụng các loại thảo mộc hái còn tươi, như hương thảo, cây xô thơm hoang dã, oregano, kinh giới, bạc hà hoặc bồ công anh. Khi Buettner phân tích trà ở đây, ông đã tìm thấy đặc tính chống viêm và lợi tiểu. Trà đã được thưởng thức trong gần 5.000 năm.
Trà được báo cáo là được phát hiện vào năm 2737 trước Công nguyên khi các lá trà vô tình bay vào nồi nước sôi của Hoàng đế Trung Quốc Thần Nông. Truyền thống trà đã được sử dụng làm nước giải khát và thuốc bổ chữa bệnh kể từ đó. Cũng như đối với cà phê, nghiên cứu hiện đại cũng đã xác nhận vô số lợi ích về sức khỏe của trà:
Giảm tử vong và viêm mãn tính
Cũng như các sản phẩm ca cao, flavanol cũng xuất hiện trong các đồ uống như trà, và các loại trái cây như táo và nho. (Liv Friis-Larsen / Photos.com)
Uống trà xanh có quan hệ với việc giảm tỷ lệ tử vong do mọi nguyên nhân, cũng như tỷ lệ tử vong do bệnh tim. Nghiên cứu cũng cho thấy các lợi ích toàn diện khi uống trà xanh, bao gồm hạ huyết áp, mất cân bằng oxy hóa và viêm mãn tính.
Cũng như các sản phẩm ca cao, flavanol cũng xuất hiện trong các đồ uống như trà, và các loại trái cây như táo và nho. (Liv Friis-Larsen / Photos.com)
Uống trà xanh có quan hệ với việc giảm tỷ lệ tử vong do mọi nguyên nhân, cũng như tỷ lệ tử vong do bệnh tim. Nghiên cứu cũng cho thấy các lợi ích toàn diện khi uống trà xanh, bao gồm hạ huyết áp, mất cân bằng oxy hóa và viêm mãn tính.
Sức khỏe tim mạch
Trà xanh cải thiện lưu lượng máu lẫn khả năng thư giãn của các động mạch, với nghiên cứu cho thấy vài tách trà xanh mỗi ngày có thể giúp ngăn ngừa bệnh tim. Kết quả nghiên cứu cũng cho thấy EGCG có thể có ích trong việc ngăn ngừa xơ cứng động mạch, khối huyết mạch máu não, nhồi máu cơ tim, và đột quỵ – một phần nhờ khả năng của trà giúp thư giãn động mạch và cải thiện lưu lượng máu.
Trà xanh cải thiện lưu lượng máu lẫn khả năng thư giãn của các động mạch, với nghiên cứu cho thấy vài tách trà xanh mỗi ngày có thể giúp ngăn ngừa bệnh tim. Kết quả nghiên cứu cũng cho thấy EGCG có thể có ích trong việc ngăn ngừa xơ cứng động mạch, khối huyết mạch máu não, nhồi máu cơ tim, và đột quỵ – một phần nhờ khả năng của trà giúp thư giãn động mạch và cải thiện lưu lượng máu.
Tiểu đường loại 2
Một nghiên cứu cho thấy những người uống ít nhất 6 tách trà xanh mỗi ngày có nguy cơ thấp hơn 33 phần trăm phát triển bệnh tiểu đường loại 2 so với những người uống ít hơn một ly mỗi tuần.
Một nghiên cứu cho thấy những người uống ít nhất 6 tách trà xanh mỗi ngày có nguy cơ thấp hơn 33 phần trăm phát triển bệnh tiểu đường loại 2 so với những người uống ít hơn một ly mỗi tuần.
Giảm cân
Có một số bằng chứng cho thấy việc uống catechin trong trà xanh trường kỳ có lợi cho việc đốt cháy chất béo và có thể kết hợp với các hóa chất khác để làm tăng mức độ oxy hóa chất béo và sinh nhiệt.
Có một số bằng chứng cho thấy việc uống catechin trong trà xanh trường kỳ có lợi cho việc đốt cháy chất béo và có thể kết hợp với các hóa chất khác để làm tăng mức độ oxy hóa chất béo và sinh nhiệt.
Xương khỏe mạnh
Polyphenol trong trà xanh kết hợp với một dạng vitamin D được gọi là alfacalcidol có thể gia tăng cấu trúc và sức mạnh của xương, theo một nghiên cứu mới ở chuột. Hỗn hợp có thể phục hồi thiệt hại cho xương gây ra bởi lipopolysaccharide (LPS) gây ra tình trạng viêm mãn tính, việc này có thể làm giảm nguy cơ loãng xương.
Polyphenol trong trà xanh kết hợp với một dạng vitamin D được gọi là alfacalcidol có thể gia tăng cấu trúc và sức mạnh của xương, theo một nghiên cứu mới ở chuột. Hỗn hợp có thể phục hồi thiệt hại cho xương gây ra bởi lipopolysaccharide (LPS) gây ra tình trạng viêm mãn tính, việc này có thể làm giảm nguy cơ loãng xương.
Khỏe cho mắt
Các catechin trong trà xanh có thể bảo vệ bạn chống lại tăng nhãn áp và các bệnh về mắt khác, vì nghiên cứu phát hiện ra rằng các hợp chất này đi từ hệ tiêu hóa vào các mô mắt của bạn. Trong cuộc nghiên cứu, các catechin có trong trà xanh đã được hấp thụ vào các phần khác nhau của mắt kể từ 30 phút đến 12 giờ sau khi con chuột được cho uống trà.
Các catechin trong trà xanh có thể bảo vệ bạn chống lại tăng nhãn áp và các bệnh về mắt khác, vì nghiên cứu phát hiện ra rằng các hợp chất này đi từ hệ tiêu hóa vào các mô mắt của bạn. Trong cuộc nghiên cứu, các catechin có trong trà xanh đã được hấp thụ vào các phần khác nhau của mắt kể từ 30 phút đến 12 giờ sau khi con chuột được cho uống trà.
Ung thư
Các thành phần trà xanh đã được chứng minh là điều hòa làm giảm biểu hiện của protein tham gia vào viêm nhiễm, sự vận động của tế bào và việc tạo mạch, trong khi đó sự liên quan giữa việc uống trà xanh và việc giảm nguy cơ ung thư (bao gồm ung thư buồng trứng và vú) đã được báo cáo.
Nghiên cứu trước đây đã chỉ ra rằng chất polyphenol trong trà xanh đã hoạt động trong quá trình phân tử để chặn sự sản xuất và lây lan của các tế bào khối u. Chúng cũng ngăn chặn sự phát triển các mạch máu nuôi dưỡng khối u. EGCG thậm chí đóng vai trò như một chất chống tạo mạch và kháng u, và giúp điều biến phản ứng của tế bào khối u đối với hóa trị liệu.
Các thành phần trà xanh đã được chứng minh là điều hòa làm giảm biểu hiện của protein tham gia vào viêm nhiễm, sự vận động của tế bào và việc tạo mạch, trong khi đó sự liên quan giữa việc uống trà xanh và việc giảm nguy cơ ung thư (bao gồm ung thư buồng trứng và vú) đã được báo cáo.
Nghiên cứu trước đây đã chỉ ra rằng chất polyphenol trong trà xanh đã hoạt động trong quá trình phân tử để chặn sự sản xuất và lây lan của các tế bào khối u. Chúng cũng ngăn chặn sự phát triển các mạch máu nuôi dưỡng khối u. EGCG thậm chí đóng vai trò như một chất chống tạo mạch và kháng u, và giúp điều biến phản ứng của tế bào khối u đối với hóa trị liệu.
Nếu bạn uống trà, hãy cẩn thận với các chất gây ô nhiễm
Một môi trường trồng trọt sạch là điều cần thiết để sản xuất trà sạch, chất lượng cao. (Pexels / CC0)
Cây chè xanh được biết đến là đặc biệt hiệu quả trong việc hấp thụ chì từ đất, sau đó được đưa lên vào lá của cây. Những khu vực có ô nhiễm công nghiệp quá mức, chẳng hạn như Trung Quốc (nơi mà gần 90% trà xanh của thế giới được sản xuất), có thể chứa một lượng đáng kể chì.
Trong khi người ta không nghĩ rằng chì trong lá trà có thể thấm một cách hiệu quả vào nước trà mà bạn uống, nếu bạn đang uống trà xanh Matcha (toàn bộ lá trà xay bột mà không bỏ bã), một trong những sở thích của tôi, thì chú ý quan trọng là trà đó phải từ Nhật Bản chứ không phải từ Trung Quốc.
Cả hai loại trà đen và trà xanh bản chất tự nhiên đều chứa nhiều florua, ngay cả khi phát triển một cách hữu cơ mà không có thuốc trừ sâu. Điều này là do cây trà dễ dàng hấp thụ florua hoàn toàn thông qua hệ thống rễ của nó, bao gồm cả florua tự nhiên có chứa trong đất.
Theo chuyên gia florua Jeff Green, người đáng buồn là đã ra đi bất ngờ năm ngoái, có những báo cáo cho thấy có những người đã mắc chứng nhiễm fluor biến dạng xương chỉ vì uống một lượng lớn trà đá. Nếu bạn sống trong một khu vực với nước uống có chất fluoride, như đa số người Mỹ, thì bạn có thể hấp thụ một liều gấp đôi fluoride khi bạn uống trà.
Khi chọn bất kỳ loại trà nào, tốt hơn nên chọn loại trà hữu cơ (để tránh thuốc trừ sâu) và được trồng trong một môi trường hoang sơ bởi vì, như đã đề cập, trà được biết là có tích lũy florua, kim loại nặng và các chất độc khác từ đất và nước. Một môi trường phát triển sạch là điều cần thiết để sản xuất trà sạch, chất lượng cao. Một mẹo khác? Thêm một ít nước cốt chanh vào cốc trà của bạn. Nghiên cứu trước đây đã chứng minh rằng vitamin C làm tăng đáng kể lượng catechin có lợi để cơ thể hấp thụ.
Mặt khác, trong khi thêm nước cốt chanh là có lợi, nhưng mà thêm sữa thì không có lợi. Các protein trong sữa có thể bám vào và trung hòa các chất chống oxy hóa trong trà, vì vậy mà lợi ích sức khỏe của trà bị giảm đáng kể”.
Một môi trường trồng trọt sạch là điều cần thiết để sản xuất trà sạch, chất lượng cao. (Pexels / CC0)
Cây chè xanh được biết đến là đặc biệt hiệu quả trong việc hấp thụ chì từ đất, sau đó được đưa lên vào lá của cây. Những khu vực có ô nhiễm công nghiệp quá mức, chẳng hạn như Trung Quốc (nơi mà gần 90% trà xanh của thế giới được sản xuất), có thể chứa một lượng đáng kể chì.
Trong khi người ta không nghĩ rằng chì trong lá trà có thể thấm một cách hiệu quả vào nước trà mà bạn uống, nếu bạn đang uống trà xanh Matcha (toàn bộ lá trà xay bột mà không bỏ bã), một trong những sở thích của tôi, thì chú ý quan trọng là trà đó phải từ Nhật Bản chứ không phải từ Trung Quốc.
Cả hai loại trà đen và trà xanh bản chất tự nhiên đều chứa nhiều florua, ngay cả khi phát triển một cách hữu cơ mà không có thuốc trừ sâu. Điều này là do cây trà dễ dàng hấp thụ florua hoàn toàn thông qua hệ thống rễ của nó, bao gồm cả florua tự nhiên có chứa trong đất.
Theo chuyên gia florua Jeff Green, người đáng buồn là đã ra đi bất ngờ năm ngoái, có những báo cáo cho thấy có những người đã mắc chứng nhiễm fluor biến dạng xương chỉ vì uống một lượng lớn trà đá. Nếu bạn sống trong một khu vực với nước uống có chất fluoride, như đa số người Mỹ, thì bạn có thể hấp thụ một liều gấp đôi fluoride khi bạn uống trà.
Khi chọn bất kỳ loại trà nào, tốt hơn nên chọn loại trà hữu cơ (để tránh thuốc trừ sâu) và được trồng trong một môi trường hoang sơ bởi vì, như đã đề cập, trà được biết là có tích lũy florua, kim loại nặng và các chất độc khác từ đất và nước. Một môi trường phát triển sạch là điều cần thiết để sản xuất trà sạch, chất lượng cao. Một mẹo khác? Thêm một ít nước cốt chanh vào cốc trà của bạn. Nghiên cứu trước đây đã chứng minh rằng vitamin C làm tăng đáng kể lượng catechin có lợi để cơ thể hấp thụ.
Mặt khác, trong khi thêm nước cốt chanh là có lợi, nhưng mà thêm sữa thì không có lợi. Các protein trong sữa có thể bám vào và trung hòa các chất chống oxy hóa trong trà, vì vậy mà lợi ích sức khỏe của trà bị giảm đáng kể”.
Cà phê đen và hữu cơ là tốt cho sức khỏe nhất
Nếu bạn quan tâm đến lợi ích sức khỏe, hãy uống cà phê đen, (Thomas Ricker / CC BY 2.0)
Đối với nhiều người ngày nay, “cà phê” đã trở thành đồng nghĩa với đồ uống có nhiều chất tạo ngọt, có vị chocolate, vanilla, hay caramel. Nhưng nếu bạn đang phá hỏng tách cà phê của bạn với kem, kem không sữa, đường, và các chất ngọt và hương liệu khác, bạn đang bỏ lỡ các lợi ích trị liệu ngoài ra còn có khả năng làm tổn hại sức khỏe của bạn. Sự pha trộn tự nhiên của chất chống oxy hóa polyphenol là một phần nguyên nhân khiến cho cà phê có tác dụng khỏe mạnh.
Tuy nhiên, một số nghiên cứu cho thấy rằng việc thêm sữa vào cà phê có thể cản trở hấp thu của cơ thể đối với các axit chlorogenic có lợi. Trong khi đó, nếu bạn thêm đường vào cà phê, bạn sẽ tăng vọt mức insulin của bạn, góp phần vào chứng kháng insulin.
Nếu bạn quan tâm đến những lợi ích sức khỏe, thì hãy uống cà phê đen, không chứa đường, kem không sữa hay kem, hay hương liệu. Nếu bạn thật sự không thể uống được cà phê đen, bạn có thể thử thêm các lựa chọn thay thế không kem như sữa dừa hay một chất làm ngọt tự nhiên như stevia.
Nếu bạn quan tâm đến những lợi ích sức khỏe thì hãy uống cà phê đen
Về việc mua cà phê hữu cơ (không thuốc trừ sâu), hãy mua loại hữu cơ nếu có thể. Hạt cà phê là một trong những loại bị phun thuốc trừ sâu nặng nhất. Vì vậy, bạn nên chỉ chọn hạt cà phê được chứng nhận hữu cơ. Hãy nhớ rằng, bạn sẽ làm mất bất kỳ tác dụng tích cực nào nếu bạn uống cà phê mà được phun thuốc trừ sâu hay hóa chất khác.
Khi nào có thể, hãy mua cà phê “trồng dưới bóng râm” để giúp ngăn chặn sự tàn phá liên tục các khu rừng mưa nhiệt đới của chúng ta và những loài chim cư trú ở đó. Có nhiều người nói cà phê trồng dưới bóng râm có vị ngon hơn. Ngoài ra, bạn nên mua hạt cà phê có mùi vị tươi, không hư cũ; nếu cà phê không có mùi thơm dễ chịu, thì nó có khả năng đã bị ôi.
Hãy tự xay cà phê để khỏi bị ôi, vì cà phê bột có thể bị ôi khi bạn mang nó về nhà. Nếu bạn sử dụng một máy pha cà phê “nhỏ giọt”, hãy nên sử dụng bộ lọc không có tẩy trắng. Những bộ lọc trắng sáng là được tẩy trắng bằng Clo, và một ít Clo này sẽ thấm qua bộ lọc trong quá trình pha chế.
Bộ lọc được tẩy trắng cũng nổi tiếng là chứa đầy các sản phẩm phụ nguy hiểm của việc khử trùng, chẳng hạn như dioxin. Cuối cùng, mặc dù việc uống cà phê vừa phải có vẻ như có lợi, phải cẩn thận không nên lạm dụng cà phê, vì một số nghiên cứu đã cho thấy tác dụng phụ khi uống 10 tách mỗi ngày hoặc nhiều hơn. Khi nói một “tách” cà phê, hầu hết các nghiên cứu cho rằng đó là khoảng 5-8 ounces với khoảng 100 mg caffeine.
Ngược lại, một cốc nhỏ tại nhiều quán cà phê nhỏ nhất là từ 12 ounce trong khi một cốc lớn có thể chứa 20-24 ounces. Cuối cùng, phụ nữ mang thai có lẽ không nên uống cà phê chứa caffeine. Cơ quan y tế công cộng cho thấy phụ nữ mang thai hạn chế caffeine hàng ngày đến 200 mg (hay khoảng hai tách cà phê mỗi ngày).
Tuy nhiên, caffeine có thể ảnh hưởng đáng kể đến thai nhi đang phát triển. Nó có thể truyền qua nhau thai một cách tự do, và bởi vì caffeine không cung cấp bất kỳ lợi ích nào cho em bé của bạn, mà chỉ có mối nguy hiểm tiềm tàng, nên tôi khuyên phụ nữ mang thai hãy tránh dùng mọi hình thức của caffeine.
Nếu bạn quan tâm đến lợi ích sức khỏe, hãy uống cà phê đen, (Thomas Ricker / CC BY 2.0)
Đối với nhiều người ngày nay, “cà phê” đã trở thành đồng nghĩa với đồ uống có nhiều chất tạo ngọt, có vị chocolate, vanilla, hay caramel. Nhưng nếu bạn đang phá hỏng tách cà phê của bạn với kem, kem không sữa, đường, và các chất ngọt và hương liệu khác, bạn đang bỏ lỡ các lợi ích trị liệu ngoài ra còn có khả năng làm tổn hại sức khỏe của bạn. Sự pha trộn tự nhiên của chất chống oxy hóa polyphenol là một phần nguyên nhân khiến cho cà phê có tác dụng khỏe mạnh.
Tuy nhiên, một số nghiên cứu cho thấy rằng việc thêm sữa vào cà phê có thể cản trở hấp thu của cơ thể đối với các axit chlorogenic có lợi. Trong khi đó, nếu bạn thêm đường vào cà phê, bạn sẽ tăng vọt mức insulin của bạn, góp phần vào chứng kháng insulin.
Nếu bạn quan tâm đến những lợi ích sức khỏe, thì hãy uống cà phê đen, không chứa đường, kem không sữa hay kem, hay hương liệu. Nếu bạn thật sự không thể uống được cà phê đen, bạn có thể thử thêm các lựa chọn thay thế không kem như sữa dừa hay một chất làm ngọt tự nhiên như stevia.
Nếu bạn quan tâm đến những lợi ích sức khỏe thì hãy uống cà phê đen
Về việc mua cà phê hữu cơ (không thuốc trừ sâu), hãy mua loại hữu cơ nếu có thể. Hạt cà phê là một trong những loại bị phun thuốc trừ sâu nặng nhất. Vì vậy, bạn nên chỉ chọn hạt cà phê được chứng nhận hữu cơ. Hãy nhớ rằng, bạn sẽ làm mất bất kỳ tác dụng tích cực nào nếu bạn uống cà phê mà được phun thuốc trừ sâu hay hóa chất khác.
Khi nào có thể, hãy mua cà phê “trồng dưới bóng râm” để giúp ngăn chặn sự tàn phá liên tục các khu rừng mưa nhiệt đới của chúng ta và những loài chim cư trú ở đó. Có nhiều người nói cà phê trồng dưới bóng râm có vị ngon hơn. Ngoài ra, bạn nên mua hạt cà phê có mùi vị tươi, không hư cũ; nếu cà phê không có mùi thơm dễ chịu, thì nó có khả năng đã bị ôi.
Hãy tự xay cà phê để khỏi bị ôi, vì cà phê bột có thể bị ôi khi bạn mang nó về nhà. Nếu bạn sử dụng một máy pha cà phê “nhỏ giọt”, hãy nên sử dụng bộ lọc không có tẩy trắng. Những bộ lọc trắng sáng là được tẩy trắng bằng Clo, và một ít Clo này sẽ thấm qua bộ lọc trong quá trình pha chế.
Bộ lọc được tẩy trắng cũng nổi tiếng là chứa đầy các sản phẩm phụ nguy hiểm của việc khử trùng, chẳng hạn như dioxin. Cuối cùng, mặc dù việc uống cà phê vừa phải có vẻ như có lợi, phải cẩn thận không nên lạm dụng cà phê, vì một số nghiên cứu đã cho thấy tác dụng phụ khi uống 10 tách mỗi ngày hoặc nhiều hơn. Khi nói một “tách” cà phê, hầu hết các nghiên cứu cho rằng đó là khoảng 5-8 ounces với khoảng 100 mg caffeine.
Ngược lại, một cốc nhỏ tại nhiều quán cà phê nhỏ nhất là từ 12 ounce trong khi một cốc lớn có thể chứa 20-24 ounces. Cuối cùng, phụ nữ mang thai có lẽ không nên uống cà phê chứa caffeine. Cơ quan y tế công cộng cho thấy phụ nữ mang thai hạn chế caffeine hàng ngày đến 200 mg (hay khoảng hai tách cà phê mỗi ngày).
Tuy nhiên, caffeine có thể ảnh hưởng đáng kể đến thai nhi đang phát triển. Nó có thể truyền qua nhau thai một cách tự do, và bởi vì caffeine không cung cấp bất kỳ lợi ích nào cho em bé của bạn, mà chỉ có mối nguy hiểm tiềm tàng, nên tôi khuyên phụ nữ mang thai hãy tránh dùng mọi hình thức của caffeine.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét