Ông Đồ.... Tây.

Ông Đồ tên Jean - Giang thạo Việt ngữ, làm nghề đồ hoạ - graphic designer. Jean lấy vợ Việt ở bên Tây năm 2006 có được 2 con và sau đó đã có thời gian khoảng 10 năm làm việc ở Hà Nội. Trong thời gian đó, Jean học 3 năm Thư Pháp nên viết chữ đẹp, từng đứng hạng nhì trong 1 cuộc thi về thư pháp.

Do dịch Covid, năm 2021 Jean đưa vợ và 2 con, 6 và 9 tuổi, pvề lại Tây sống. Riêng Jean, mỗi năm vào dịp Xuân về hay trở về HN dự hội ông Đồ, viết chữ ở Văn Miếu. Sau đó Jean vô Saigon chơi khoảng vài ngày lại quay về Pháp.

Tôi là Jean Sébastien Grill (41 tuổi, người Pháp). Tết năm nay, tôi may mắn có cơ hội trở thành một trong 50 ông đồ tham gia cho chữ tại hội chợ xuân ở Văn Miếu - Quốc Tử Giám (Hà Nội). Tôi bay về Việt Nam từ đầu tháng 1 để chuẩn bị cho dịp quan trọng này.

 Năm 2006, tôi và vợ đến Việt Nam lần đầu và bắt đầu thích cuộc sống, văn hóa ở đây. Đến năm 2015, tôi biết đến thư pháp sau khi một người bạn giới thiệu. Nhanh chóng bị bộ môn này lôi cuốn, tôi xin theo học hai người thầy dạy chữ có tiếng tại Hà Nội. Ngoài ra, tôi còn đặc biệt yêu thích nghiên cứu, tìm tòi về đông y cổ truyền của Việt Nam.

Bút danh tiếng Việt của tôi là Trường Giang. Tôi chọn cái tên này bởi "Giang" phát âm khá tương đồng với tên "Jean" trong tiếng Pháp. Ngoài ra, nó còn mang ý đẹp, nghĩa là "cuộc sống lâu dài".

Tôi và gia đình từng có 6 năm liền sống tại Hà Nội trước khi chuyển về Pháp vào giữa năm 2021. Vì vậy, việc di chuyển xe máy không còn gì xa lạ. Nhớ lại lần đầu, tôi không tránh khỏi cảm giác lo sợ khi hòa vào dòng xe cộ đông đúc trên đường phố, nhưng chỉ cần mất một buổi để làm quen.

Sáng đầu ngày, tôi tranh thủ lái xe đi mua thêm giấy đỏ và nẹp để treo giấy, trước khi có mặt ở Văn Miếu. Dịp Tết, phần đông cửa hàng đều đóng cửa nghỉ lễ, may mắn tôi vẫn tìm được một nơi còn bán.

Đến gian lều của mình, tôi nhanh chóng gỡ màn, dọn dẹp, treo tranh trước khi đón những vị khách đầu tiên.

Kế tiếp, tôi thay bộ trang phục truyền thống dành cho các thầy đồ: áo the và khăn xếp. Bộ đồ vừa vặn, mặc rất thoải mái. Tôi mua cách đây đã vài năm, khi vẫn còn sống ở Việt Nam, nhưng đến dịp này mới đem ra mặc, nhằm đánh dấu sự kiện đáng nhớ với bản thân.

Thứ không thể thiếu khi viết thư pháp là bút lông và mực. Tôi có nhiều loại bút với đầu lông, chất liệu khác nhau. Tôi coi chúng là "gia tài" quý giá, cất giữ một cách cẩn thận.

Mỗi loại giấy lại có độ phức tạp khác nhau. Với giấy dó truyền thống của Việt Nam, tôi cần thận trọng mỗi lần đưa bút bởi bề mặt giấy thô, ráp, dễ làm trượt nét. Trong khi đó, giấy lụa mềm mại lại giúp thầy đồ dễ thực hiện các nét bay bổng, uyển chuyển.

Khi khách xin chữ, tôi sẽ viết trước ra sổ để bảo đảm đúng dấu, không sai chính tả, sau đó tự hình dung kích thước, sắp xếp trong đầu. Tôi thường gọi trên bề mặt mỗi tờ giấy, phía trên tượng trưng cho bầu trời, ở dưới là mặt đất. Một bức thư pháp đẹp cần hài hòa về bố cục, với những nét chữ đậm và nhạt kết hợp một cách cân đối.

Lúc mới học, tôi từng rất loay hoay vì không biết điều khiển bút, trong khi với thư pháp, một nét viết hỏng là coi như bỏ đi. Dần dần, tôi chú trọng luyện gân cốt cổ tay vừa cứng vừa mềm dẻo và quan trọng nhất là rèn tâm. Tôi quan niệm trong mỗi chữ viết ra, thầy đồ phải thể hiện được 3 điều: vẻ đẹp của đường nét, ý nghĩa của câu chữ và thần thái, năng lượng của người viết.

Hoàn thành bước viết chữ, tôi lấy máy sấy khô hoặc dùng giấy thấm để đảm bảo mực đen không lem, giúp hình dạng nét chữ giữ nguyên đúng chủ ý của người viết.

Khâu cuối cùng là dùng con dấu riêng, đóng mực đỏ ấn lên mặt giấy, trước khi trao lại tác phẩm cho người xin chữ. Tôi cũng có nhiều con dấu khác nhau, tùy theo từng bức, tôi có thể chọn đóng con dấu có tên Trường Giang viết theo chữ Nôm, khi khác là dấu hình một số con vật quen thuộc trong dân gian, ví dụ như con cò.

Lần đầu xin chữ ở Văn Miếu, cô bé Khánh Linh (lớp 12) nhờ tôi viết cho chữ "Đỗ" vì sắp tới tham dự vào kỳ thi đại học quan trọng. Cô bé nói mình sẽ đặt dòng chữ trên bàn học để lấy may.

Nhiều khách Việt Nam tò mò khi thấy hình ảnh một người ngoại quốc mặc áo the, đội khăn xếp ngồi cho chữ. Họ xin chữ, bắt tay cám ơn và mời tôi chụp ảnh cùng khá nhiều. Lần đầu có đông người quan sát mình viết như vậy, tâm lý tôi có chút hồi hộp.

Một vị khách tình cờ ghé chơi đã vẽ tặng bức tranh chân dung dựa trên hình ảnh tôi làm ông đồ. Nhiều bạn bè ở Việt Nam biết tôi cho chữ ở Văn Miếu cũng tìm đến ủng hộ, hỏi thăm, làm tôi thấy hạnh phúc vì người quen vẫn nhớ tới mình.

 Những lúc vắng khách, tôi tranh thủ gặp mặt, trò chuyện với các thầy đồ khác cũng có mặt ở hội xuân. Tôi vẫn muốn tiếp tục nâng cao khả năng của mình và lần quay lại Việt Nam này là cơ hội tốt để học hỏi thêm kỹ năng viết thư pháp từ những người giàu kinh nghiệm đi trước.

Đến giờ nghỉ ngơi, tôi tạt vào một quán ăn trên vỉa hè và gọi một bát bún riêu. Ngoài ra, tôi đặc biệt yêu thích món bún đậu mắm tôm. Phần lớn người Việt đều ngạc nhiên khi biết tôi có thể ăn, thậm chí nghiền loại "đặc sản" đó.

Các ngày chính của Tết đều bận rộn với việc cho chữ, tôi tranh thủ đi lên mạn phố cổ lúc sáng sớm để cảm nhận không khí đầu năm. Nhịp sống chậm lại đáng kể, xe cộ ít đi hẳn và hoa đào nở bung quanh hồ Gươm. Tôi thích đi tản bộ ở quanh khu vực này, ngắm những kiến trúc nhà cổ, đền chùa còn sót lại.

Sau khi hội chợ xuân kết thúc, tôi dự định du lịch vào Vũng Tàu trước khi trở về Pháp. Dù năm nay đón Tết một mình, xa gia đình, việc trở về Việt Nam để tiếp tục đam mê thư pháp và lần đầu làm ông đồ, gặp gỡ nhiều người mới đã đủ giúp tôi vui vẻ, vơi cảm giác có phần cô đơn lúc đầu.  "Bộ tộc bí ẩn" sống thọ đến 160 tuổi, có nhiều cô gái bẩm sinh đẹp như tranh Bộ tộc này có nhiều phụ nữ trẻ đẹp và sống thọ nhất thế giới nhờ chế độ ăn sạch, uống sạch, ngồi thiền và tập yoga cùng bầu không khí trong lành. Trên các dãy núi thuộc vùng Gilgit, Baltistan, ở phía Bắc Pakistan, nằm tại độ cao 3000m so với mực nước biển, có một bộ tộc bí ẩn vì sở hữu những người phụ nữ vừa đẹp, vừa sống thọ nhất thế giới. Bộ tộc này có tên gọi là Hunza, với dân số chưa đến 100.000 người. Người Hunza tự nhận là hậu duệ của Alexander Đại đế và có tuổi thọ trung bình khoảng 120 năm và có một số người sống lâu nhất là 160 năm. Nhờ lối ăn uống, sinh hoạt lành mạnh, phụ nữ Hunza trông vô cùng trẻ trung, xinh đẹp đến tận những năm tháng cuối đời. Thậm chí, họ còn có thể sinh con dù đã 65 tuổi. Tờ Telegraph từng đưa Hunza vào danh sách 14 nơi người dân có tuổi thọ cao lạ thường. Phụ nữ Hunza ở phía bắc Pakistan là những người vừa trẻ vừa có tuổi thọ cao và có thể sinh nở kể cả đã 65 tuổi. Điều này nghe tưởng chừng rất vô lý nhưng người Hunza đã chứng minh rằng, lối sống lành mạnh không chỉ giúp kéo dài tuổi thọ mà còn khiến cho con người trẻ hơn so với tuổi thật. Có rất nhiều nghiên cứu để tìm hiểu nguyên nhân vì sao phụ nữ Hunza lại thu hút đến thế. 99% người Hunza đều ăn chay với các đồ tự nhiên như rau củ, trái cây, ngũ cốc, phô mai, không có thịt hoặc rất ít thịt... Đồ ăn của họ hoàn toàn không có hóa chất và không tiêu thụ thực phẩm được chế biến sẵn. Một trong những thực phẩm chính của người Hunza là quả mơ. Một năm, họ có vài tháng ăn kiêng với mơ và nước mơ. Chính nhờ vitamin B17 hay amygdalin có trong hạt mơ giúp cho người dân Hunza "miễn nhiễm" với các bệnh ung thư. Bí quyết trẻ đẹp của người Hunza là "ăn để sống chứ không phải là sống để ăn".  Bên cạnh thực phẩm, người Hunza sử dụng nguồn nước tinh khiết, tự nhiên được lấy trực tiếp từ các ngọn núi. Ngoài ra, họ còn có thức uống quen thuộc là nước sông băng và trà thảo mộc Tumuru. Đây cũng là lý do vì sao phụ nữ Hunza, ai cũng sở hữu một làn da sáng, mịn màng, khỏe mạnh. Phụ nữ Hunza sở hữu nhan sắc xinh đẹp cùng làn da trắng, sáng, mịn màng nhờ chế độ ăn ít thịt hoặc ăn chay và uống nguồn nước tự nhiên từ các ngọn núi. Phụ nữ Hunza có vóc dáng không quá mảnh mai nhưng vô cùng cân đối nhờ vận động nhiều. Họ rất chăm chỉ tập thể dục và thường xuyên tận dụng bầu không khí trong lành để tập yoga với các bài cơ bản, ngồi thiền.  Chính nhờ lối sống lành mạnh như vậy, người Hunza rất ít khi bị mắc các căn bệnh về tim, huyết áp hoặc bệnh mãn tính thường thấy ở người hiện đại. Cư dân nơi đây chia sẻ thêm, suốt hơn 100 năm qua, không có ai bị mắc bệnh ung thư.  Yếu tố tinh thần cũng quan trọng không kém. Thung lũng Hunza được coi là mảnh đất của hạnh phúc vì người dân ở đây hoàn toàn không biết đến sự lo âu. Ngoài chế độ ăn sạch, uống sạch, họ còn thường xuyên vận động, tập yoga và ngồi thiền. Chuyến đi Thụy Sĩ ( để được chết)của David Goodall Một buổi chiều Thứ Tư tháng 5, 2018, trong khu vực “Xuất Hành” của phi trường quốc tế thành phố Perth, tiểu bang Tây Úc có rất nhiều người đang chuẩn bị lên đường. Trong đám đông có một nhóm người đang tiễn chân một ông lão ngồi trên xe lăn. Họ trò chuyện với nhau, trao đổi vài nụ cười, một câu bông đùa, mấy cái ôm hôn lần chót trước khi ông được đẩy vào một hành lang dài dẫn ra phi cơ. Ông lão đó là Tiến sĩ David Goodall, 104 tuổi. Và hôm nay là ngày ông lên đường đi đến một nơi để ông được chết. David Goodall ngoài việc là một nhà sinh vật học nổi tiếng, một thi sĩ, một kịch sĩ nghiệp dư còn là một người cha, ông nội và ông cố của một gia đình lớn đầy con cháu sống rải rác ở mấy quốc gia khác nhau. Cuộc đời ông lúc nào cũng đầy những sinh hoạt sôi động. Sau khi lấy bằng Tiến sĩ vào đầu thập niên 1940, ông làm việc tại các đại học ở nhiều quốc gia kể cả Anh, Hoa Kỳ và Úc. Ông lập gia đình 3 lần. Khi đến tuổi về hưu vào năm 1979, ông tiếp tục làm việc và trong vài thập niên gần đây nhất đã biên soạn một tài liệu dài 30 tập về các hệ thống môi sinh trên thế giới. Năm 2016, ông nhận được huân chương cao quý nhất về những thành tựu và đóng góp khoa học của ông cho nước Úc: Order of Australia Medal. Ông chơi tennis cho đến 90 tuổi khi mà ông không còn đủ sức chơi nữa. Ông tham gia một hội kịch nghệ nghiệp dư trong thành phố cho đến khi ông không còn có thể lái xe ban đêm đến tập dượt kịch được nữa. Ông sống tự lập một mình trong căn phố một phòng ngủ của ông, tiếp tục đi làm việc ở trường đại học Edith Cowan University bằng phương tiện chuyên chở công cộng cho đến lúc 102 tuổi khi trường đại học yêu cầu ông chỉ được làm việc ở nhà vì họ e ngại cho sự an toàn của ông trong khi di chuyển. Ông phản đối và trường đại học đã phải tìm cho ông một văn phòng gần nhà ông hơn để ông đến đó làm. Lúc đó, ông là khoa học gia lớn tuổi nhất vẫn còn làm việc của nước Úc. Tuy nhiên, sức khỏe ông ngày càng suy giảm thêm. Ông đi đứng càng lúc càng khó khăn và thị lực của ông không còn cho phép ông đọc email trên màn ảnh computer nữa. Ông bắt buộc phải nghỉ làm. Vào đầu năm, ông bị té trong nhà. Tuy không bị thương tích gì đáng kể nhưng ông không tìm được chỗ vịn nào để có thể gượng đứng dậy được. Ông nằm trên sàn nhà 2 ngày ròng rã cho tới khi người giúp việc đến nhà tìm thấy và chở ông đến bệnh viện. Ông kể lại “Chỉ có hai vết thương xoàng và vài vết bầm nhỏ. Nói chung là không có gì để lo lắng cả.” Tuy nhiên bác sĩ cũng đã cấm ông không được dùng phương tiện di chuyển công cộng và không được băng qua đường một mình nữa. Không còn đi làm được nữa, và hầu như tất cả những bạn bè của ông đã qua đời, ông cảm thấy ông không còn phục vụ gì cho xã hội được nữa. Cộng thêm vào việc sức khỏe suy sụp hẳn, ông không thấy có gì vui thích để sống nữa. Đó là lúc ông bắt đầu suy nghĩ và toan tính đến việc chấm dứt cuộc đời mình. Con gái của ông là Karen Goodal-Smith kể lại ông thường nói về dự định sẽ tự kết thúc sinh mạng mình nếu điều kiện sức khỏe và phẩm chất đời sống không còn đáng để tiếp tục nữa. Và ông đã có lần cố thực hành việc tự sát, tuy nhiên không thành công. Đó là điều ông sợ nhất: cố gắng tự sát nữa nhưng vẫn không thành công mà chỉ biến ra tàn phế và tình cảnh bắt buộc ông phải vào viện dưỡng lão. Ông kể rằng “Tôi rất lo lắng mỗi khi nghĩ đến việc không còn tự chăm sóc được cho chính mình nữa.” Tuy nhiên, cũng giống như từ xưa đến giờ, một khi muốn làm điều gì là ông nhất quyết sẽ phải làm cho được. Vì luật pháp nước Úc không cho phép việc trợ tử, tức là không ai được phép giúp ông tự sát, ông liên lạc với hội Exit International (“Lối Thoát Quốc Tế”), một tổ chức quốc tế mà ông đã là hội viên trong 20 năm nay, nhờ giúp đỡ giấy tờ cho ông nhanh chóng sang Thụy Sĩ để kết thúc cuộc sống nay không còn đáng sống nữa của mình. Lối Thoát là một tổ chức quốc tế phi lợi nhuận ủng hộ việc hợp thức hóa an tử và trợ tử. Lối Thoát được Bác sĩ Phillip Nitschke sáng lập vào năm 1997 sau khi đạo luật cho phép an tử ở Úc (ban hành năm 1996 và là đạo luật an tử đầu tiên trên thế giới) bị hủy bỏ. Trên mặt pháp lý, Lối Thoát là một công ty đăng bộ ở Úc nhưng hoạt động toàn cầu với hơn 20 ngàn thành viên có số tuổi trung bình là 75 tuổi. Bác sĩ Nitschke cho biết Tiến sĩ Goodall là trường hợp đầu tiên của một dạng an tử mà xưa nay người ta chưa từng gặp. Đó là vì ông Goodall tuy già và yếu nhưng ông nói chung vẫn còn khỏe khoắn, không có bệnh nan y hay không bị đau đớn gì cả. Bác sĩ Nitschke nói tiếp, “Đây là tình cảnh của một công dân Úc nổi tiếng, tự trọng và hãnh diện với những thành đạt của mình. Thế mà bây giờ ông bị luật pháp kiềm chế những gì ông được phép và không được phép làm trong khi ông chỉ giản dị muốn được sử dụng quyền căn bản của cá nhân để kết thúc mạng sống của chính mình. Tình cảnh nầy đã bắt buộc ông phải đi ra nước ngoài để được chết, vì đây là một điều ông thực sự mong muốn và tin tưởng…” Khi người ta hỏi sinh nhật 104 của Tiến sĩ Goodall có vui không thì ông trả lời ngắn gọn: “Không, tôi không vui. Tôi chỉ muốn được chết.” Và ông nói thêm “Tôi rất vui sướng với cuộc sống của tôi cho đến khoảng 90 tuổi. Về sau nầy, sức khỏe tôi không còn nữa, tôi ăn không còn ngon và đi đứng không được dễ dàng nữa. Đời sống trở thành quá khó khăn và tôi không còn làm được những gì tôi muốn làm nữa. Vì vậy tôi chấm dứt cuộc sống như vậy. Điều nầy không có gì đáng buồn cả. Có đáng buồn chăng là ở chỗ tôi không được phép thực hiện việc tôi rất muốn nầy trong đất nước của tôi.” Tiến sĩ David Goodall luôn luôn giữ một tinh thần bình thản và vững chắc về quyết định của ông. Gia đình ông tuy thông hiểu và hết lòng ủng hộ tư tưởng nầy nhưng họ vẫn không khỏi bị chấn động lớn khi lần đầu tiên nghe về quyết định của ông. Các người con, và các cháu nội ngoại của ông, cho biết họ đang trải qua một giai đoạn đầy những xúc cảm mãnh liệt. Một mặt họ nhận biết quyết định nầy thể hiện con người với cá tính cương quyết, nhân cách độc lập của ông. Mặt khác, càng gần ngày ông ra đi thì họ càng cảm thấy khó bình thản để chào tiễn biệt ông lần cuối cùng. Con gái ông, bà Karen nói “Cha tôi đã được toại nguyện  trong cuộc sống, chúng tôi đã có một thời gian dài bên nhau đầy yêu thương. Việc ông ra đi bây giờ là vì ông tự trọng và muốn bảo toàn nhân phẩm của ông ấy. Đây là một quyết định tuyệt đẹp nhưng không phải ai cũng tiếp nhận dễ dàng … ” Bà nói tiếp, “Những khi tôi nhớ rằng đây là lựa chọn của Cha tôi và là điều mà ông ao ước thì việc chia tay có cảm thấy đỡ khó khăn hơn một chút. Chúng tôi có được những ngày giờ cuối cùng như thế nầy với ông là một điều rất may mắn. Và chúng tôi cảm thấy rất có phước khi Cha tôi có thể thực hiện được việc nầy đúng như ý muốn của ông. Và sự kiện ông thực hiện việc nầy một cách công khai như thế nầy sẽ đóng góp rất nhiều vào cuộc tranh luận đang diễn ra hiện tại về vấn đề an tử.” Trước chuyến đi của ông, Tiến sĩ Goodall tổ chức gặp gỡ tất cả những thân quyến và thân hữu để chào chia tay lần cuối cùng. Ông rất bình thản khi trò chuyện với họ về chuyến đi sắp đến của ông.Trong buổi họp mặt với hội thi sĩ Well Versed mà ông đã từng tham gia thường xuyên, ông ngâm tặng mọi người một bài thơ ông tâm đắc mang tựa đề Tarantella của Hilaire Belloc. … Never more; Miranda, never more. Only the high peaks hoar: And Aragon a torrent at the door. No sound In the walls of the halls where falls The tread Of the feet of the dead to the ground No sound: Only the boom Of the far waterfall like doom.” … Thôi đã hết; Miranda, thôi đã hết Có còn chăng chỉ những đỉnh tuyết sương trắng phết Và ngoài cửa cuồn cuộn dòng Aragon Không một âm thanh Giữa những bức tường các đại sảnh Nơi bước chân Của người chết dẫm trên đất nền Không một âm thanh Trừ tiếng vang rền Của con thác từ xa như ngày khánh tận. (NNT dịch) Trên đường bay sang Thụy Sĩ, ông ghé ngang thành phố Bordeaux ở miền tây nam nước Pháp vài hôm để thăm viếng gia đình con trai của ông đang sinh sống ở đó. Gia đình người con nầy chỉ vừa mới biết đến quyết định của ông mấy tuần trước. Trời ở đó đang mùa xuân và những khu vườn nho trên đồi đang nẩy chồi lá xanh tươi. Ba người cháu nội của ông Goodall cùng tháp tùng trong chuyến đi cuối cùng của ông. Một người cháu, tên Daniel Goodall 30 tuổi, vừa phụ nấu một buổi cơm thôn quê thịnh soạn cho ông nội mình vừa giải thích, “Tuy mới đầu tin này khiến tôi bị chấn động mạnh, nhưng sau khi có thời gian suy nghĩ thêm, tôi lại thấy vui mừng cho ông. Tuy phần tôi vẫn không khỏi đau buồn, nhưng tôi vui mừng cho phần ông tôi.” And nói thêm, “Đó chắc sẽ là một trải nghiệm rất lạ lùng, khi có một buổi hẹn với thần chết.” Nơi “hẹn với thần chết” của Tiến sĩ Goodall là Basel, một thành phố có từ thời Trung Cổ nằm trên bờ sông Rhine ở miền tây bắc Thụy Sĩ, gần biên giới với Pháp và Đức. Giữa những khu phố cổ của thành phố Basel là tòa thị sảnh xây bằng đá trầm thạch đỏ từ thế kỷ 16. Trong nhà thờ chính toà của thành phố nầy có ngôi mộ của học giả Đức Erasmus. Khi ông đến Thụy Sĩ, nhiều phóng viên khắp thế giới đã tụ họp tại khách sạn nơi ông ở để tường thuật về diễn tiến chuyến đi của ông. Trong buổi chiều trước khi ông chết, hội Lối Thoát Quốc Tế tổ chức một buổi họp báo, và mọi người đến đông nghẹt. Ông giải thích với họ rằng ông không có gì để sợ hãi, đau buồn hay hối tiếc cả; ông rất vui khi mọi việc đã được thu xếp để kết thúc như vầy. Tuy ông ao ước phải chi ông không cần phải đến tận Thụy Sĩ để thực hiện ý nguyện của mình, và phải chi ông được chết tại quê hương nước Úc bên cạnh những người thân của mình, ông vẫn hài lòng vì sắp được từ bỏ cõi đời nầy. Ông ngỏ lời cám ơn tất cả mọi người đã đến nghe ông trò chuyện, và hy vọng cuộc đời của ông đã có ích lợi trong khía cạnh nào đó cho họ, ít nhất là trong giai đoạn cuối cùng nầy. Tiến sĩ Goodall phải đi đến Thụy Sĩ vì luật an tử của quốc gia nầy có phần dễ dãi hơn nhiều nơi khác. Luật hình sự Thụy Sĩ cho phép việc trợ giúp người khác tự kết liễu mạng sống của họ miễn là người trợ giúp không làm điều nầy vì tư lợi. Và Thụy Sĩ cũng không giới hạn luật nầy cho công dân của họ mà thôi. Có nghĩa là người ngoại quốc có thể đến Thụy Sĩ để xin được trợ tử. Hàng năm có khoảng 200 du khách ngoại quốc mua vé phi cơ một chiều đến Thụy Sĩ vì lý do nầy. Điều đó dẫn đến một hiện tượng được những người chống đối luật an tử gọi là “du lịch tự sát”. Nhiều người dân Thụy Sĩ không đồng ý với luật lệ an tử trong nước họ. Thí dụ như bà Annemarie Pfeifer, một chuyên gia tâm thần học và cũng là dân biểu hội đồng thành phố Basel, nghĩ rằng luật an tử làm Thụy Sĩ mang tiếng xấu. Bà lo ngại luật nầy sẽ ảnh hưởng đến danh tiếng của quốc gia đã sáng lập ra hội Hồng Thập Tự, một tổ chức quốc tế biểu tượng sự cứu giúp mạng sống con người. Ở ngay tại Úc cũng vậy, chính Hội Đồng Y Khoa Úc (Australian Medical Association) đã lên tiếng quan ngại về tiền lệ mà Tiến sĩ Goodall đang mang đến. Chủ Tịch Hội Đồng nầy, Bác sĩ Michael Gannon cho rằng luật cho phép an tử và trợ tử là những đạo luật “nguy hiểm”. Ông Gannon lo ngại, “Khi những người già đến bao nhiêu tuổi thì xã hội chúng ta không còn đón mừng việc họ sống lâu nữa?” Ông than phiền, “Những người như Tiến sĩ Goodall quyết định tự sát chỉ vì họ cho rằng không còn gì đáng để sống nữa. Tôi nghĩ đó là một lằn ranh rất nguy hiểm. Tôi rất lo lắng xã hội chúng ta sẽ đi đến những luật lệ tuỳ tiện quyết định ai đáng để tiếp tục sống và ai không còn đáng sống nữa.” Theo ông Gannon, “Xã hội chúng ta cần và nên chăm sóc những người đang khốn đốn vì già yếu và phụ giúp làm cho đời sống của họ đáng sống. Chúng ta cần phải có những hệ thống và phương tiện chăm lo cho các bệnh nhân cận tử một cách tốt đẹp hơn.” Vài ngày trước đó, Tiến sĩ Goodall đã gặp hai bác sĩ Thụy Sĩ để xác nhận ý muốn chấm dứt mạng sống của ông và chứng minh trí óc ông vẫn còn minh mẫn khi đi đến quyết định trên. Đây là hai điều kiện bắt buộc theo luật an tử Thụy Sĩ. Trong buổi phỏng vấn với các ký giả, nhân dịp được hỏi ông định nghe bản nhạc gì trong lúc qua đời, ông lập tức hát cho mọi người trong phòng nghe một đoạn Symphony Số 9, bài Ode to Joy của Beethoven mà ông yêu thích. Khi ông chấm dứt, tiếng vỗ tay của mọi người kéo dài mãi không muốn dứt như để cảm nhận màn trình diễn cuối cùng của một khoa học gia tài ba vốn cũng là một kịch sĩ, ca sĩ và thi sĩ nghiệp dư đầy nhiệt huyết. Buổi sáng hôm ông Goodall dự định sẽ chết, trời mưa nhè nhẹ và dai dẳng. Ông thức dậy sớm. Con gái ông, bà Karen gọi điện thoại từ thành phố Perth ở Úc để thăm hỏi ông lần chót. Và đây cũng là lần đầu tiên trong đời, người cha lúc nào cũng cứng rắn, kỷ luật của bà nói với bà rằng ông rất yêu thương bà. “Biết rằng cha tôi sẽ chết ngày hôm nay và tôi sẽ không bao giờ được trò chuyện với ông nữa, nghe ông thốt ra lời nầy là một điều rất lớn lao đối với tôi”, bà thổ lộ. Khi người ta đẩy ông trên chiếc xe lăn vào trụ sở y tế Life Circle của thành phố Basel, trong căn phòng mà ông sẽ chết, nhiều phóng viên nhà báo đã chờ đợi sẵn. Ông và 3 người cháu nội ngoại của ông ngồi xuống một chiếc bàn tròn nhỏ để ký những văn kiện sau cùng bằng 3 ngôn ngữ khác nhau. Bao quanh họ ngổn ngang những máy quay phim, máy ảnh và đèn rọi sáng choang. Vẻ mặt ba người cháu đều bơ phờ và thất thần. Riêng ông vẫn sắc bén và thản nhiên. Khi đọc một văn kiện có đề cập đến “bệnh trạng” của ông, ông khẽ cằn nhằn, “Tôi đâu có bệnh gì đâu, tôi chỉ muốn chết mà thôi.” Sau khi phần thủ tục giấy tờ đã xong, tất cả phóng viên và dụng cụ phải rời khỏi phòng. Những người còn lại chuẩn bị những thứ cần thiết. Vào khoảng 12 giờ 30 trưa thứ năm ngày 10 tháng 5, 2018, ông Goodall nằm xuống chiếc giường dành riêng cho ông và làm những động tác cuối cùng trong cuộc sống của ông. Bác sĩ đã cắm sẵn một mũi kim tiêm vào gân cánh tay ông, mũi kim nầy nối liền với lọ độc dược treo gần đó. Theo luật an tử của Thụy Sĩ, ông phải tự mình bật mở một bộ phận nhỏ bằng nhựa để làm cho liều độc dược chảy qua mũi kim tiêm vào người ông. Không ai khác được phép trợ giúp ông làm việc nầy. Liều độc dược được dùng ở đây là một loại barbiturate mang nhãn hiệu Nembutal. Barbiturate là một hóa chất tác động lên hệ thống thần kinh trung tâm, nếu dùng đúng phân lượng, sẽ gây mê thiếp và kế đó là chết. Ở tuổi 104, mắt ông rất mờ và những ngón tay ông rất vụng về. Ông lọng cọng khá lâu nhưng vẫn không bật được chiếc nút mở vừa nhỏ vừa cứng. Nếu ông không tự làm được việc đó thì chuyến đi Thụy Sĩ nầy của ông sẽ thất bại và ông sẽ phải mang theo ước nguyện không thành của mình quay trở về Úc. Mọi người trong phòng, kể cả mấy người cháu của ông, đã được căn dặn kỹ là họ không được đụng đến dụng cụ nào hay nói lời gì để chỉ dẫn cho ông. Tuy nhiên họ được quyền đổi một bộ phận mở khác cho ông. Sau khi họ làm điều đó, ông cố gắng một lần nữa, và ông có thể bật mở chiếc nút một cách khá dễ dàng. “Ông nằm ngửa ra, nhắm mắt lại bình thản chờ đợi”, một người cháu trai của ông có mặt trong phòng kể lại. Tuy nhiên, ảnh hưởng của thuốc xảy ra chậm hơn ông tưởng. Khoảng 30 giây đồng hồ sau, ông mở mắt ra nhìn quanh và buột miệng “Ồ, chậm đến thế à?” Đó là lời nói sau cùng của ông. Một khoảng thời gian ngắn sau, ông ngừng thở.