Nói về anh lơ xe trong xã hội Miền Nam

 

Đi xe đò mà không có anh lơ thì khỏi xuất bến .Anh lơ mang hành lý,hàng hóa của khách lên mui,sắp xếp ghế cho khách,dẫn người già lên xe, là cái loa báo hiệu quảng đường khắp sắp tới.Lơ xe có quyền lực ghê lắm,có thể đuổi khách xuống nếu phát hiện đi chui

Ai đi xe đò Sài Gòn Mỹ Tho sẽ gặp vầy:

"Sắp tới Tân Hương,bà con nào xuống chuẩn bị đồ đạc nghen"

Ai đi xe đò Chợ Lớn Cần Đước sẽ nhớ giọng anh lơ:

"Tới Cầu Ông Thìn bà con ơi! Tới Kế Mỹ rồi.Tới cầu Mồng Gà rồi.Tới Chợ Trạm bà con cô bác nào xuống chuẩn bị nghen!"

Nghề lơ xe là một nghề mà người Nam Kỳ nào cũng biết.Mấy bà già kêu "Thằng lơ".Mấy em tre trẻ kêu "Anh lơ".Mấy em học sinh kêu"Chú lơ".Thông thường kêu là "Thằng lơ"

Đi dê gái,mấy em chảnh xí một cái :"Cái thứ lơ mà trèo cao,đỉa đòi đeo chưn hạc"

Lơ xe tưởng bình dân,ăn mặc lèng xèng vậy chứ là từ tiếng Pháp à ,nó là "Controleur" người soát vé trong tiếng Pháp. Người Nam Kỳ nhớ chữ leur và biến thành "lơ xe"

Người Nam Kỳ xưa xài hàng tây không hà,kêu tài xế là sốp phơ (chauffeur),sốp phơ ôm cái bánh lái kêu là ôm vô lăng (volant)

Khi khách lên xe,anh lơ sẽ dộng vô thành xe nói lớn:

"Bà con cô bác ngồi ngay ngắn,giữ kỹ đồ đạc,xe chuẩn bị đề pa"

Đề pa tiếng Pháp là départ có nghĩa là khởi hành,rồ máy xe chạy

"Sài Gòn có bến Chương Dương,

Có Dinh Độc Lập, có đường Tự Do

Phường Chợ Quán, khóm Cầu Kho

Bến xe Lục Tỉnh, con đò Thủ Thiêm"

Xin dông dài dẫn về thăm một chút cái "bến" Miền Nam của chúng ta

Ở Miền Nam mình chỗ ghe tàu đậu nhiều bên sông kêu là "bến ", từ bến ghe, bến đò tới bến xe

Sài Gòn có Bến Nghé, có Bến Thành

Dạt qua Bình Dương, Thủ Dầu Một có Bến Cỏ, Bến Củi là nơi bán cỏ cho ngựa ăn và bán củi

Bến Cát là nơi tập trung ghe chở cát,Bến Súc là nơi buôn bán cây mà thuộc loại lớn,người Nam Kỳ kêu những cây lớn còn nguyên hình là cây súc

Bến Thế Thủ Dầu Một là cái bến có trạm thâu thuế thuyền bè qua lại kêu là Bến Thuế, lâu ngày dân Bình Dương đọc thành Bến Thế

Bây giờ chúng ta chạy về hướng Miền Tây

Qua cầu Bình Điền,Chợ Đệm ta đụng Bến Lức,nơi có khóm nổi tiếng ngon,ngọt ,phải qua cái cầu khá lớn về dưới

Bến Lức là tên của sông Vàm Cỏ Đông chảy qua khúc này

Bến Lức là bến sông có nhiều cây lứt và không loại trừ có xuất xứ từ gốc Khmer

Trong sử Nguyễn ,chữ tên Hán Việt của Bến Lức là Lật Giang

Chúng ta về Mỹ Tho sẽ gặp cầu Bến Chùa, nó là cái bến có cái chùa gần đó, dễ hiểu

Mỹ Tho là một cái trung tâm về Miền Tây, có ga xe lửa, có cầu tàu lục tỉnh, mọi thứ đều nằm trên Quai Galliéni (bến Trưng Trắc)

Năm xưa quan lớn Phan Thanh Giản từ Huế vể Bảo Thạnh,Ba Tri thì phải ghé Mỹ Tho kiếm đò ở vàm sông Bảo Định này đâm ngang ra sông Cửa Tiểu và Cửa Đại rồi vô đến sông Ba Lai về Bảo Thạnh

Thời Nguyễn bến đò nằm mé bên Chợ Cũ, Bến Tắm Ngựa ,nằm cuối đường Trịnh Hoài Đức

Mỹ Tho có cái bến tàu này là trạm sông lớn nhứt về các tỉnh Miền Tây,về Châu Đốc,về Cần Thơ,Cà Mau.....

Bến tàu lục tỉnh Mỹ Tho ngày đêm lúc nhúc người và người, tàu ghe chen chúc, tiếng réo gọi nhau rân trời

Tại cầu tàu lục tỉnh, ngoài tàu khách còn có ghe thương hồ chất hàng lên chợ Mỹ Tho, lòng vòng đó có nhiều chiếc ghe nhỏ chèo bán đồ ăn, phần đông là những cô còn trẻ ,dân Mỹ Tho kêu là “gái bán vàm”

Và chúng ta qua Bến Tre

"Bến Tre Bến Tre hỡi!

Có nhớ gã thương hồ

Khua dầm loang nắng đục

Lẩn thẩn sầu bán thơ?"

Có 2 lý giải về Bến Tre

-Bến Tre xuất phát từ gốc Khmer là Srok Tre với nghĩa là Sóc Tre hay Bến Tre

-Bến Tre có nguồn gốc Khmer là Sork Kompong Treay nghĩa là xứ bến cá

Xứ này cá đồng nhiều,ngày nay vẫn còn các địa danh tên cá như cầu Cá Lóc,nên chữ Sork Kompong Treay cũng nghe có lý

Trên bờ Rạch Bến Tre có cái chợ Bến Tre

Khi Pháp thành lập hạt tham biện Bến Tre đã đặt tỉnh lỵ ngay khu vực đất trung tâm của làng An Hội này ,cái tên Bến Tre là lấy tên cái chợ Bến Tre này

Xuống Cần Thơ có Bến Ninh Kiều

Thời Pháp tên bến này là Quai de Commerce,dân gọi là Bến Hàng Dương ,năm 1958 ông tỉnh trưởng Cần Thơ vì mê bài "Bình Ngô đại cáo" ,mê câu "Ninh Kiều máu chảy thành sông, tanh hôi vạn dặm-Tụy Động thây chất đầy nội, nhơ để ngàn năm” nên đặt tên là Bến Ninh Kiều

Thiệt không hiểu nỗi vì sao lại lấy một địa danh có mùi máu tanh ngoài Bắc đặt tên cho một bến sông thơ mộng Cần Thơ?

Có lẽ muốn "lạ" hơn Sài Gòn vì Sài Gòn đã có Bến Bạch Đằng,Bến Hàm Tử,Bến Vân Đồn,Bến Chương Dương là tên những trận thủy chiến .Nhưng Ninh Kiều là câu thơ máu

Sài Gòn còn có Bến Lê Quang Liêm,Bến Tôn Thất Thuyết,Bến Trần Xuân Soạn,Bến Mễ Cốc,Bến Bình Đông,Bến Bình Tây,Bến Bãi Sậy

Miền Tây nổi tiếng nhiều kinh rạch ,nhiều cầu thì cũng nhiều đò , chổ ghe rước khách kêu là bến đò

Rồi chợ cũng cất sát sông, dễ hiểu là cho tàu bè chở hàng hóa lên chợ cho dễ, vậy là sau chợ sẽ có cái bến

Cái chợ nổi tiếng nhứt Nam Kỳ,giàu có nhứt Lục Tỉnh là chợ Bến Thành ,nằm trên cái bến ngay hào thành Sài Gòn xưa

Bến xe đò Lục Tỉnh đầu tiên là bến xe bên hông chợ Bến Thành

Chợ Bến Thành Tây viết là“ Le Marche Central”,dân Nam Kỳ kêu là chợ Bến Thành, chợ Sài Gòn hay chợ Mới

Chợ Mới được hãng Brossard et Maupin xây dựng trên cái ao Bồ Rệt (Marais Boresse) từ năm 1912 đến năm 1914 thì hoàn tất

Cái chợ nằm giữa bốn cái lộ

Mặt tiền day mặt về hướng chánh Nam theo Kinh Dịch là con lộ Place Cuniac (Bùng binh Chợ Bến Thành -Công trường Cộng Hòa-Công trường Diên Hồng-Quảng trường Quách Thị Trang)

Mặt bắc chợ là Rue d’Espagne (Lê Thánh Tôn).Mặt tây là Rue Schroeder(Phan Châu Trinh).Phía đông là Rue Viénot (Phan Bội Châu)

Hai con lộ bên hông chợ được Pháp làm bến xe đò lục tỉnh

Lộ cửa Tây Rue Schroeder(Phan Châu Trinh) là bến xe về Miền Tây.Lộ mé đông Rue Viénot (Phan Bội Châu) là bến xe đò về Miền Đông

Lúc bấy giờ khu chợ Bến Thành là khu trung tâm Sài Gòn,xế bên có ga xe lửa Sài Gòn-Mỹ Tho thì hành khách từ xe lửa có thể đi bộ qua hông chợ Bến Thành lên xe đò đi các nơi

Tới những 1940 vẫn còn bến xe hai bên hông chợ Bến Thành

Sau đó Pháp cho tản bến xe ra khỏi khu vực chợ Bến Thành để giữ văn minh đô thị.Bến Miền Tây về bến xe Lục Tỉnh Petrus Ký, bến xe Chợ Lớn Bình Tây.Bến Miền Đông dời về bến xe Nguyễn Cư Trinh, bến xe Nguyễn Thái Học

Tới những năm 1960 thì chuyển hết về bến xe Petrus Ký. Rồi thì bến xe Petrus Ký quá tải, xe đi Miền Tây được dời ra Phú Lâm gọi là Xa cảng Miền Tây

Các hãng xe đò ngày trước ở Sài Gòn rất mạnh, họ chạy xuống Miền Tây, ra Miền Trung, thành ra thuật ngữ "xe đò" vang danh thiên hạ 

Bến xe đò, bến xe lam, bến xe lô

Xe lô là nói tắt từ “lô ca xông”, tiếng Pháp là location.Đây là loại xe chạy nhanh hơn xe đò, chở ít khách, hàng hóa hơn xe đò

Xe lô xưa thường của hãng Citroen sản xuất, nó dài, tiêu chuẩn là 7 tới 8 hành khách, nhưng sốp phơ hay nhét trên 10 người cho đủ sở hụi

Có cả thảy 20 tỉnh ở Nam Kỳ ghép thành vần:

“Gia, Châu, Hà

Rạch, Trà, Sa, Bến

Long, Tân, Sóc, Thủ, Tây, Biên

Mỹ, Bà, Chợ, Vĩnh, Gò, Cần, Bạc “

Bến xe đò thì không phải tỉnh nào cũng có,nhưng bến xe lam,bến xe lô thì tỉnh nào cũng có

Tại Lục Tỉnh xưa có rất nhiều bến xe lam.Mà đi xe lam cũ rất vui,ông lái xe lam phải khởi động bằng cái cây sắt chọt vô cái lỗ đầu xe mà quây nhiều vòng.Sau thì có xe lam đạp máy tành tạch .Có nhiều khi không nổ máy khách phải hì hụi phụ đẩy

Xe lam chở nhiều bị nhổng đít ,cái đầu chổng lên trời hoài

Trở lại đề tài "lơ xe"

Muốn làm lơ xe phải có sức khỏe vì phải trèo lên trèo xuống từ mặt đất lên mui.Lơ thường đứng hoặc ngồi bẹp dưới sàn vì ghế là của khách đi xe

Làm lơ xe nhà thường nghèo, vì có nhà giàu nào cho con đi làm cái thứ "lơ xe"

Tuy nhiên đã có nhiều cuộc tình giữa lơ xe trẻ và nữ hành khách đi xe đò thường, từ gặp rồi quen, giúp bưng đồ riết thương nhau luôn

Chơi “líp ba ga” với khách thì sẽ có tình thôi

Trong lịch sử chánh trị thế giới có một ông chủ tịch nước Lào ngày xưa hoạt động nhờ nghề đi lơ xe đò ,mà ông này có máu người Việt mới vui

Hàng ngày không thể thiếu những chuyến xe đò đường dài nối các tỉnh,cũng như không thể thiếu anh lơ xe

Nhiều bà đi bộ ghét lơ xe, bả đi ngoài đường xe đò trờ tới, lơ xe ló cái đầu ra nẹt bả :"Đi đứng gì ra đường, muốn chết hả má"

Bả bực quá chửi lại :"Chết bà nội mày, cái thứ lơ xe"

Đúng là cái thứ lơ xe.

FB Nguyễn Gia Việt

Hình ảnh minh họa: Phượng Hoàng sưu tầm từ mạng.

NƯỚC CHẤM MAGGI

 Tản mạn về cái tên Maggi

   Theo Wikipedia, Maggi là tên thương hiệu quốc tế của một nhóm thực phẩm bao gồm nước chấm tăng vị = seasonings, súp tan liền, mì ăn nhanh, nguồn gốc từ Thụy sĩ từ cuối thế kỷ 19..

   Nhãn hiệu Maggi, được dùng cho 4 nhóm thực phẩm của Công ty Nestlé :

• Khối vuông nhỏ gia vị để nấu : Cube (bouillon cube) dùng thay thế cho ‘thịt’ khi nấu ăn. Sản phẩm ra đời từ 1908 (chưa thuộc sở hữu của Nestlé). Maggi cube là ‘vật liệu’ thiết yếu đề nấu nhiều món ăn tại Đức và tại Phi châu (tại các quốc gia cựu thuộc địa của Pháp). Tại Đức, Hòa Lan và các vùng nói tiếng Đức : Cây lovage (levisticum officinale), VN không có cây này, được gọi là Maggi herb = Maggikraut vì có vị gần như maggi cube..

• Nước chấm :  Seasoning sauce . Chủ đề của bài viết này .

• Mì ăn liền : Maggi instant noodles thương hiệu của dạng thực phẩm rất phổ biến tại Bangladesh, Pakistan, Mã Lai, Singapore.. Ấn độ và vùng ven Ấn Độ Dương; Nam Phi Châu và tại cả Úc, Tân Tây Lan.. Món ăn này gặp một số rắc rối về Quy tắc an toàn thực phẩm tại Ấn (5/2015), liên hệ đến hàm lượng chì cùng MSG vượt quá mức quy định của luật lệ địa phương. Tại Philippine có một vụ nhiễm vi khuẩn salmonella (5/2011).

• Công thức nấu ăn trộn sẵn Recipe mixes hay Fixes, tên gọi cho sản phẩm đưa ra thị trường Đức năm 1974: sản phẩm giới thiệu với người tiêu dùng ‘recipe’  phối hợp 2, 3 nguyên liệu cùng bột Maggi trộn sẵn trong gói (recipe được ghi phía sau gói cùng các chỉ dẫn cách làm món ăn từng bước..). Recipe mixes rất thành công tại Đức và vài quốc gia Tây Âu, sau đó đến 1990s, lan sang Đông Âu, rất được ưa chuộng tại Nga và Ba Lan. Recipe mixes hiện nay có trên 100 món khác nhau.

    Hiện nay Maggi là thương hiệu độc quyền quốc tế của Tập đoàn Nestlé S.A (Thụy sĩ), được cấp ‘đăng ký và bảo vệ nhãn hiệu’ tại 156 quốc gia và vùng lãnh thổ.. Các sản phẩm mang tên Maggi được sử dụng rộng rãi tại gần 200 quốc gia khắp thế giới..

• Mỗi một giây,  trên thế giới có 4600 phần ăn (portions) được chế biến, có Maggi .

• Mỗi phút, người tiêu thụ thêm 100 tấn “thức ăn = ingredients như thịt, rau, cơm..v..v..vào cùng các.. ‘maggi meals ‘

• Mỗi một giờ, các sản phẩm Maggi .. ‘giao’ đến giới tiêu thụ 900 ngàn ’phần ân = portions’ .. rau-củ..

• Nước chấm Maggi

• Khởi thủy (vài hàng thu gọn)

   Maggi khởi sinh tại Thụy sĩ năm 1884, khi ông Julius Maggi nhận quyền điều hành cơ sở sản xuất  (xay xát và chế biến thực phẩm) của người cha (Michael Maggi, người Thụy sĩ gốc Ý). Julius sau đó nhanh chóng trở thành một nhà tiên phong trong công nghiệp sản xuất thực phẩm, ban đầu chỉ nhằm mục đích cải thiện phẩm chất cho các bữa ăn của công nhân làm việc tại các xưởng công nghiệp. Chính phủ Thụy Sĩ đã yêu cầu Julius nghiên cứu về cách đưa các chất dinh dưỡng vào giúp các bữa ăn thêm bổ dưỡng và .. Maggi là cơ sở đầu tiên đưa các bữa ăn chứa nhiều protein từ rau quả như đậu nành, đậu hòa lan = petit pois, vào thị trường và sau đó đến 1886 đã phát minh ra loại ‘trích tinh’ canh cô đặc, lúc đầu trong viên nang và rồi trong các khối vuông nhỏ, dùng khi nấu súp và sau đó đến dạng nước chấm.

   Năm 1897, Julius Maggi khai sinh Công ty Maggi GmBH, tại Singen, Đức.

• Thời đại Nestlé

Sau Thế chiến 2, các nhà máy sản xuất của Maggi bị tàn phá rất nặng, phục hồi và tái thiết khó khăn..

Năm 1947, tiếp theo nhiều thay đổi sở hữu cùng cơ cấu công ty : Maggi kết hợp với Công ty Nestlé, thành Nestlé-Alimentana S.A, hay Nestlé S.A .

  NƯỚC CHẤM MAGGI TRÊN THẾ GIỚI 

Maggi Thụy sĩ ?

   Association Patrimoine culinaire Suisse có những ‘nhận xét’ khá lý thú về Arôme liquide Maggi.

Cả nước Thụy sĩ đều biết thứ nước chấm (phát sinh từ Thụy sĩ) này, kể cả những người .. không xài nó tại nhà, nhưng cũng có dịp thấy cái chai

"màu nâu" quen mắt tại các nhà hàng và cả các quán cà phê ?.. Các bà nội trợ Thụy sĩ xem ‘"Arome Maggi” là món không thể thiếu trong nhà…

La magie de Maggi | Nestlé Suisse

Hiệp hội “patrimoine” này kể thêm :

.... “Cái ‘món’ Maggi này do Ông “Thụy” Jules Maggi phát minh ra năm 1886.. Cơ sở Maggi lúc này đã chế biến loại ‘bột’ nấu  súp, sẵn sàng bỏ vào nồi nấu thêm nước đã đun sôi .. là có tô súp. Để chế ra món hàng này, Jules Maggi (1846-1912) đã học theo ‘ý kiến’ của hai nhà Hóa học : Henri Braconnot (Pháp) và Jacob Berzelius (cũng Thụy, nhưng Thuỵ Điển).. Hai nhà hóa học này (khoảng bán thế kỷ 19) đã thử nghiệm cách thủy giải protein, dùng môi trường acid để chiết các protein từ rau-quả.. Jules Maggi, vào cuối thế kỷ 19, đã tiếp tục thử nghiệm công trình này để tìm ra loại ‘condiment universel’, đa dụng. Thành công của Maggi, đương nhiên gặp nhiều cạnh tranh, bắt chước để chế tạo ra nhiều sản phẩm tương tự.. Đặc biệt nhất là Monique Pivot, chủ nhân Cơ sở Knorr [hiện vẫn đang là đối thủ chính của Nestlé thế giới], năm 1893 đã ‘chiêu dụ’ một số công nhân của Maggi, với mục đích ‘tìm hiểu’ các bí mật chế tạo của Arome, nhưng không thành công.. Maggi vẫn giữ được độc quyền, bí mật công thức và mãi đến 1907, một công ty cạnh tranh khác, tự cho là tìm ra cách pha chế và đăng ký để sản xuất nhưng thành phẩm của công ty này vẫn không giống Maggi ?

Julius Michael Johannes Maggi, né le 9 octobre 1846 à Frauenfeld et mort le 19 octobre 1912 à Küsnacht, est un entrepreneur suisse.                             

  Theo Annatina Seifert, tác giả của tập sách “De la cuisine à l’usine" (2007) ; Arôme khởi đầu là một sản phẩm rau-quả tuy có một ‘chút nào đó hương vị thịt ? nhưng chỉ sau vài năm, hương vị đổi thành rau-quả hoàn toàn. Sản phẩm là một hỗn hợp các acid amin được biến đổi từ các protein trong bắp, đậu phộng và lúa mì, dùng acid chlohydric đun nóng.. Cũng theo Seifert thì tên ban đầu của sản phẩm là Extrait de bouillon Maggi, rồi thay đổi thành Arôme pour soupes et plats và cuối cùng là Arôme Maggi. Với sản phẩm này, Jules Maggi đã tạo một ‘gia vị ‘ có  vị tương tự như thịt hay vị của cây livèche, cây này sau đó được gọi  tên ‘lóng’  thành ‘herb

Livèche – Ache de Montagne – Herbe à Maggi   

    Ngoài các phát kiến kỹ thuật, tiến trình xâm nhập vào thương trường của Arome Maggi cũng có những điểm đặc biệt, có những mâu thuẫn (?) : Ý tưởng ban đầu của Maggi là nhắm vào một sản phẩm giúp nấu ăn nhanh chóng và dễ dàng, chú tâm đến "túi tiền" giới hạn của người sử dụng.như trường hợp các loại bột từ củ-hạt. Giới thợ thuyền làm việc nhiều giờ (có khi hơn 10 tiếng mỗi ngày) không có thời gian tự trồng rau quả và cả nấu bếp. Tuy nhiên Arome lại trở thành phổ biến rộng rãi hơn trong các gia đình trung lưu (bourgeois), ít nhất là cho đến đầu Thế chiến 2.. 

   Sau Thế chiến, sản phẩm được công nghệ hóa cùng cơ khí hóa máy móc sản xuất và mức sống công nhân được cải thiện, nên Maggi lại càng được phổ biến đến mọi tầng lớp dân chúng và từ đó ‘ở luôn’ trong mọi nhà bếp Thụy Sĩ..

Cái chai màu nâu Maggi cũng là một biểu tượng "văn hóa ẩn thực" Thụy sĩ ? (“ petite bouteille carrée munie d’un long bec verseur “, couleur brun foncé ). 

Dạng và màu sắc được giữ nguyên từ ngày khai sinh, cuối thế kỷ 19.. Màu của nắp là đỏ, chai dán nhãn nền vàng ; Màu của nắp trên thị trường thế giới hiện nay có hai màu : Đỏ dùng cho các maggi tại Thụy Sĩ, Đức, Canada, Pháp.. ; Vàng dùng cho sản phẩm tại China, Hòa Lan (Netherlands).

                                                                  Maggi Sauce

                                MAGGI VIỆT NAM  

    Theo tài liệu của Nestlé Việt Nam : Maggi đã được Người Pháp đưa vào các nước Đông Dương : Việt Nam – Miên – Lào  từ 1935, theo chân những người thực dân Pháp, với người bản xứ thì Maggi là một "loại nước chấm của Tây", màu nâu đen, có vị đặc biệt chứa nhiều chất đạm, rắc vào bánh tây vài giọt là đủ ngon.. Văn phòng đầu tiên của Nestle (chưa gồm Maggi) đặt tại Sài Gòn năm 1912.

    Từ 1939 đến 1947 số lượng thành phẩm bán tại Đông Dương, từ 15 tấn lên đến trên 50 tấn. .

    Maggi trước 1954 được nhập thẳng từ Pháp đến Việt Nam, bán tại các Nhà “Alimentation Générale” Hà Nội, Sài Gòn cùng vài Tiệm buôn lớn đại lý cho Các nhà nhập cảng, ở các Thành phố lớn như Tourane, Nha Trang..

    Sau Hiệp định Geneve 1954, Maggi cũng di cư vào Miền Nam. Dân Miền Bắc : VN Dân Chủ Cộng Hòa không còn thấy Maggi.

    Maggi tiếp tục có mặt tại miền Nam cho đến Tháng Tư 1975, loại nước chấm ‘cao cấp’ tại các nhà hàng ăn ‘Cơm Tây’..dần dần biến dạng trở thành ‘biểu tượng chung’ cho tất cả mọi loại xì dầu, nước tương. Tên bình dân ‘ma-gi’ không phân biệt món hàng Tây, các tiệm Tàu bình dân, hủ tiếu – mì cũng gọi luôn xì dầu, nước tương là .. ma-di.. thậm chí có ‘ma-di ..con chuột’, hay tàu vị yểu hiệu Mickey !

   Tháng Tư 1975.. Maggi về nước theo Pháp kiều.. Xì dầu, Tàu vị yểu theo chân quốc doanh, ngưng sản xuất..

   Cởi trói ! Đổi mới ! 1990.. Nước chấm có cơ hội tái  xuất hiện .

   Các nhà ‘khoa học’ làm Từ điển ‘đỉnh cao ngôn ngữ’ của Miền Bắc XHCN, (không hiểu dựa theo tài liệu nào ? Tàu ?) đưa chữ ma-di vào Từ điển ngôn ngữ (!) và cho ra một định nghĩa :  magi (ma-di, ma dzi !) là một tên chung cho bất kỳ loại nước chấm nào có màu nâu.

   Dựa theo Các ông Ngôn ngữ thì từ 1990 Việt Nam XHCN có đủ loại.. ma-di !

   Công ty Miwon (hàn) có nước tương. ‘Magi Good Morning

   Cơ sở tư nhân Ma Quốc Hùng (Việt ? Tàu ?) có Magi B6

   Các cơ sở Việt như Panco (Maggi Ngon, Magie Panco) ; Còn các cơ sở khác như Anh Phong và Thanh Bình Viễn Hương..v..v.. (xài nguyên chữ Maggi). 

Maggi... tên chung cho nước tương...

     Từ điển ngôn ngữ Việt cũng không phân biệt cách viết, không đưa ra tiêu chuẩn, định nghĩa lung tung, viết đủ cách :  magi, ma-gi, ma-di.., đọc là ma-di, mazi ?..) và coi như một thứ nước chấm, không phải là sản phẩm của Maggi !

(CHXNVN có Viện Hàn lâm Khoa Học Xã hội VN bao gồm Viện Từ điển học và Bách Khoa Toàn thư VN)

     Nestlé khi gia nhập Thị trường ‘cởi trói’ XHCN VN đã tìm đủ cách lấy lại cái thương hiệu Maggi... vì nước tương là soy sauce, Maggi có thể là soy sauce nhưng soy sauce đâu phải Maggi ?

     Từ 2017 Công ty Nestlé đã đăng ký ‘quyền sở hữu’ của Nhãn hiệu Maggi/Magi (một hay hai chữ g) tại Cục Sở hữu Trí tuệ và Viện Từ Điển VN xem magi và maggi là 2 từ của... một sản phẩm độc quyền của Nestlé SA.

     Nestlé sau khi gia nhập trở lại thị trường VN (1993) đã đưa ra những sản phẩm mang tên Maggi (tuy chưa lấy lại được bản quyền nhãn hiệu), 1995 xây dựng nhà máy đầu tiên và hiện có 5  nhà máy chế biến thực phẩm : 3 tại Đồng Nai (miền Nam) và 2 tại Hưng Yên (miền Bắc).

     Về ‘nước chấm’ : Nước tương Maggi, thay đổi cách trình bày của Maggi Seasoning sang dạng: nước tương (soy sauce) do lên men từ đậu nành, ‘bình dân hóa’ nhãn hiệu và đổi cả dạng chai đựng (truyền thống của Maggi Thụy sĩ). Sự lựa chọn của Nestlé có thể do nhận xét về khuynh hướng ăn uống tại Việt Nam : Những người ‘còn nhớ Maggi’ tại VN .. không còn nhiều và người tiêu thụ hiện nay chỉ biết nước tương như Kikkoman.. Người xưa ‘giữ quá khứ’ tại Sài Gòn vẫn có thể mua.. Maggi ‘Fabriqué en France”, nhập cảng với giá khá cao.. so với nước tương ‘lô-can’. 

     Với người Việt ‘tha phương’  nước tương Maggi Việt Nam hoàn toàn khác với Maggi – France về cả vị lẫn hình thức !  “thêm một hoài niệm.. quá khứ”.

     Tháng 7/2018 Nestlé đưa ra thị trường VN “Nước mắm Maggi” , loại công nghiệp pha chế từ nước cốt cá cơm than (Phú quốc), phân chia thêm thành 2 vị : Bắc và Nam,  nhưng chưa thành công ?

Maggi Việt Nam ngày nay/ Nước tương ?

Công thức Arôme Maggi ? Kiêng sát sinh dùng Maggi được không ?

  Theo Công ty Nestlé ; có 9 công thức chế tạo Maggi Liquid Seasoning trên Thế giới. Nestlé không chế tạo Maggi tại Mỹ và Canada, các Sản Phẩm Maggi Seasoning đều được nhập và phân phối qua hệ thống riêng của Công Ty..

Xin ghi  4 loại được xem là phổ biến nhất tại Hoa Kỳ (theo các nhãn trên chai).

1- Arôme Seasoning

Ingredients : Water, Salt, Monosodium Glutamate (MSG), Hydrolyzed Wheat protein, Sugar, Xylose, Acetic acid, Disodium Inosinate, Artificial Flavor.

   Công thức này có vài điều nên lưu ý :

• Xylose (hay D-xylose), thường dùng thay đường cho người tiểu đường, có thể được biến đổi do hydrogenation thành chất tạo vị ngọt Xylitol.

• Acid acetic  (dùng thay cho giấm = vinegar )?

• Disodium iosinate : (E631), muối của inosinic acid, thường dùng đi đôi với MSG đề tăng thêm vị umami (gặp trong potato chips, mì ăn liền).

E631 bị nhiều người ‘ăn chay tuyệt đối.. tránh dùng’ vì bị cho là chuyển biến từ các proteins gốc động vật như heo, bò, gà..nhưng hiện nay E631 được chế tạo do lên men từ đường hay trích tinh nấm men.

Nestlé cho niết :  Maggi, từ gốc là một sản phẩm hoàn toàn từ hạt-củ, thích hợp với người vegetarian, nhưng không loại trừ các trường hợp có thể bị nhiễm các vết sữa hay trứng do các thiết bị , khi chế tạo (cross-contamination).

2- European Seasoning (ghi trên nhãn)

     Được xem là ‘Vị’ Âu châu, bán phổ biến tại Mỹ, Canada cho những người ‘dễ tính’

     Đa số là “ Product of Germany’.

     Công thức tương tự như  Arome Seasoning ngoại trừ không có xylose !

  (nhãn của European Seasoning có khi ghi (Pháp) thêm Exhausteurs de gout (Flavor enhancers)

  Nhóm European Seasoning có nhiều ‘Maggi’ địa phương, tùy theo Quốc gia sản xuất, "vị" có thể thay đổi : Pháp, Thụy sĩ, Hòa Lan.. đều ‘hơi’ khác do artificial flavors .. Maggi Belgique .. đắt nhất Âu Châu !

 MAGGI EUROPE 

    Đức có loại truyền thống Maggi Flussige Wurze, Tại các quốc gia và vùng nói tiếng Đức có danh từ Maggibrot = Maggi bread, theo truyền thống là bánh mì... rắc vài giọt Maggi Wurze.. và ăn đơn giản.

                                                                             

                                                                                      Maggi Wurse

                                  Cũng tại Đức : Maggi có loại Maggi Scharf & Wuerze Flasche : Seasoning thêm vị cay.

                                  Ba lan có dạng Polish Maggi Seasoning, dung dịch lỏng, màu hung đỏ và hơi mặn.

                                  Ngay tại Mỹ , Maggi ‘Made in France’.. giá cao có thể gấp đôi loại ‘Made in Germany”.

                                                               Maggi Poland

3- Asian Seasoning

Thành phẩm được xem là tiêu biểu cho loại “Product of China” bán tại Hoa Kỳ, Canada, tại các Chợ thực phẩm Việt, Tàu (ghi thêm là Distributed by Nestlé USA, Inc Glendale, CA).

Maggi Tàu và Món ăn Tàu dùng.. Maggi

Ingredients : Iodized Salt (Salt, Potassium Iodate), Wheat gluten, Roasted wheat flour, Sugar (less 2%) ; Caramel color, Acid acetic, Wheat bran, Artificial Flavor ; Disodium Guanylate,  Disodium Inosinate, Dextrose.

Trong thành phần có vài điểm :

• Có chứa wheat gluten base, những người không tiêu hóa gluten (bệnh celiac) cần tránh.

• Disodium Guanylate (E627): còn ghi là DSG, cũng là một chất đi cặp với MSG hay glutamic acid,  để tăng thêm vị umami. DSG được chế tạo từ tinh bột như tinh bột khoai mì và có khi từ nấm men (yeast), nấm và rong biển. Trên một số nhãn thực phẩm DSG có được ghi là ‘yeast extract’ và ‘natural flavors’.

• Dextrose, đường  trích từ bắp hay lúa mì ; dùng như chất tạo vị ngọt..có thể ghi là ‘corn syrup..’

Tại Á châu : Philippines có 3 loại Maggi Liquid Seasoning: Maggi Savor Classic ; Maggi Savor Calamansi và Maggi Savor Chilimansi (chili+calamansi).

Maggi Philippines

Nước tương Maggi Việt Nam (Soy sauce Maggi) có công thức gồm : Nước, muối, chiết xuất đậu nành lên men tự nhiên, chất điều chỉnh độ chua 260; chất ổn định 415 ; chất bảo quản 202 ; chất điều vị 631, 627, hương nước tương tổng hợp và kali iodid..

4- Jugo Seasoning  (Jugo, tiếng Tây Ban Nha, Mexico, tiếng Anh là juice).

     Là dạng Nước chấm Maggi tại Mexico. Tên địa phương là Maggi Jugo. Tại Hoa Kỳ thường bán tại các chợ thực phẩm Mễ.

Công thức của Maggi Jugo được ‘tóm tắt’ thật gọn : ” Hydrolyzed Soy and Corns Proteins; Maltodextrin; Caramel color ; Water..”. Nestlé xem Maggi Jugo như loại seasoning có công thức ‘đơn giản ‘ nhất trong các thành phẩm của Công ty.

     Maltodextrin là một phụ gia thực phẩm làm từ tinh bột ngũ cốc như gạo, bắp, khoai hay lúa mì, thường dùng như một chất làm đặc (thickening agent) trong các loại sốt, bánh ngọt, puddings và salad dressings..; cũng còn dùng như một chất bảo quản trong thực phẩm đóng gói.

    Jugo Seasoning có lẽ có độ sánh hơn các loại Maggi khác nhờ maltodextrin; ngoài ra cũng được xem là ‘mặn’ nhất vì chứa 520 mg muối/1 thìa cà phê và màu cũng đậm..

    Jugo Maggi có nhiều dạng : dạng thông thường (plain) và dạng có thêm gia vị (spicy), ngoài ra có loại Maggi Inglesa, vị giống Worcestershire sauce của Anh.

Maggi Jugo

   

                                                               Maggi Inglesa

                                                                           

                 Trần Minh Quân

Hồ muối 'khủng' nhất Trung Quốc, tài nguyên cho cả thế giới dùng 1000 năm luôn có quân đội túc trực

Không chỉ đem lại tiềm năng kinh tế vô cùng to lớn, hồ muối này còn khiến cả thế giới 'phát thèm' vì vô số giá trị về khai thác và du lịch.

Nằm trên cao nguyên Thanh Hải, Tây Tạng, Trung Quốc, Chaerhan là hồ muối nổi tiếng với trữ lượng muối khổng lồ ước tính lên tới 60 tỷ tấn.

Theo các chuyên gia, nếu trữ lượng muối này chính xác thì hồ muốn Chaerhan có thể cung cấp muối cho cả thế giới trong vòng 1000 năm. Cũng nhờ có nguồn tài nguyên quý báu này, đã góp phần giúp nhân dân địa phương thúc đẩy kinh tế phát triển.

Chính bởi giá trị vô cùng to lớn, hồ Chaerhan còn được quân đội bảo vệ 24/24 nhằm ngăn chặn việc trộm muối bất hợp pháp.

Ảnh: Sohu

Không chỉ đem lại lợi ích kinh tế vô cùng lớn, hồ Chaerhan còn nổi tiếng là nơi "sống ảo" tuyệt đẹp. Người ta thường gọi nó với tên thân thương khác là tấm gương của bầu trời. Vì bề mặt của hồ muối rất sáng, thoạt nhìn chẳng khác nào một tấm gương lớn. Vẻ đẹp kỳ ảo của gương bầu trời ở đây đã chinh phục được vô số nhiếp ảnh gia và khách du lịch.

Ảnh: Weibo

Điều đặc biệt thu hút nữa ở hồ Chaerhan chính là những cây cầu muối và bông hoa muối có hình dáng kỳ lạ. Lớp muối này dày tới 15 – 18m, tạo thành một cây cầu muối tự nhiên có tổng chiều dài 32km. Con đường băng qua cây cầu này khiến ai cũng mê mẩn bởi phong cảnh xung quanh cực kỳ đẹp. Nhờ sự độc lạ hoàn toàn tự nhiên đã biến nơi đây trở thành kỳ quan độc nhất vô nhị trên thế giới.

Ảnh: Weibo

Chưa dừng lại ở đó, hồ muối Chaerhan còn tạo nên một nền công nghiệp sản xuất phân kali với quy mô lớn. Ngoài ra, do lớp muối ở hồ Chaerhan có khả năng chịu lực lớn, ô tô và tàu hỏa có thể chạy trên đó, thậm chí máy bay cũng hạ cánh tại đây. Vì vậy người ta có thể xây dựng nhà cửa, nhà máy sản xuất phân kali, tuyến đường sắt Thanh Hải – Tây Tạng đều được xây dựng trên hồ muối Chaerhan này.

Ảnh: Weibo

Ảnh: Weibo

Được biết, muối ở những nơi tham quan du lịch không ăn được, dẫm lên cứng như đá. Lý do là bởi sự xói mòn nên có muốn hình vạn trạng.