Vụ việc Radium và các “Radium Girls” trong thập niên 1920.

 

Vào những năm 1920, việc sử dụng loại sơn phát sáng trong đêm có chứa phóng xạ Radium trở thành một xu hướng phổ biến. Loại sơn này thường được sử dụng để sơn lên mặt đồng hồ, bảng điều khiển máy bay, và các thiết bị khác, giúp chúng phát sáng trong bóng tối mà không cần nguồn sáng phụ trợ.

Thời điểm đó, kiến thức về sự nguy hiểm của phóng xạ vẫn còn hạn chế, mặc dù Radium đã được phát hiện vào năm 1898 bởi bà Marie Curie và chồng bà, Pierre Curie, nhưng phải mất nhiều thập niên để các nhà khoa học hiểu rõ đầy đủ những tác hại của loại chất này.

Những nữ công nhân tại các nhà máy sản xuất đồng hồ - thường được biết đến với tên gọi “Radium Girls” - là người chịu ảnh hưởng nặng nề nhất. Công việc của họ là vẽ các con số và chi tiết nhỏ trên mặt đồng hồ bằng loại sơn chứa Radium. Để đảm bảo đường nét sắc sảo, họ thường được hướng dẫn sử dụng môi và lưỡi để liếm cho đầu cọ vẽ trở nên nhọn hơn trước khi nhúng vào sơn, lặp lại quá trình này hàng ngày.

Do không nhận thức được mối nguy hiểm của Radium, những người quản lý còn tuyên truyền rằng loại sơn này hoàn toàn vô hại. Một số nữ công nhân thậm chí còn dùng sơn để trang điểm lên mặt, móng tay, và răng của mình như một trò đùa, vì thích thú với ánh sáng phát ra từ cơ thể họ trong bóng tối.

Tuy nhiên, tác hại của Radium bắt đầu lộ rõ qua thời gian. Phóng xạ này từ từ tích tụ trong xương và mô cơ thể, gây ra những căn bệnh kinh hoàng như ung thư xương, hoại tử hàm, và các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng khác. Nhiều phụ nữ bị đau đớn tột cùng khi xương của họ trở nên giòn, dễ gãy và bắt đầu thối rữa từ bên trong. Bệnh lý phổ biến nhất là “Jaw necrosis” (hoại tử hàm), nơi hàm của các công nhân bị mục rữa một cách khủng khiếp.

Các nữ công nhân đã đấu tranh pháp lý để đòi lại quyền lợi và công lý, dẫn đến một trong những vụ kiện lao động nổi tiếng nhất trong lịch sử Hoa Kỳ. Cuối cùng, các công ty sản xuất đồng hồ bị buộc phải chịu trách nhiệm cho sức khỏe của công nhân và phải bồi thường thiệt hại.

Vụ việc “Radium Girls” không chỉ phơi bày sự nguy hiểm của Radium mà còn là bước ngoặt trong việc bảo vệ quyền lợi của người lao động, thúc đẩy việc ra đời các quy định an toàn lao động và bảo vệ sức khỏe trong các ngành công nghiệp liên quan đến phóng xạ. 

Sưu tầm

Danh hài Charlie Chaplin kể lại một kỷ niệm đầy xúc động: "Khi tôi còn nhỏ, có lần tôi đi xem xiếc với cha. Chúng tôi xếp hàng mua vé, phía trước chúng tôi là một gia đình nghèo có sáu đứa trẻ. Các em nhỏ vô cùng háo hức khi nói về gánh xiếc. Khi đến lượt họ mua vé, người cha hỏi giá vé và nhân viên thông báo số tiền cần trả. Ông ấy thì thầm vào tai vợ với vẻ ngại ngùng.

Cha tôi đã nhìn thấy cảnh đó. Ông lấy 20 đô la trong túi, ném xuống đất rồi cúi xuống nhặt lên. Sau đó, ông đặt tay lên vai người đàn ông và nói: "Ông ơi, tiền của ông rơi xuống đây." Người đàn ông nhìn cha tôi, ánh mắt ngấn lệ và nói: "Cảm ơn ngài!"

Sau khi gia đình ấy bước vào rạp, cha tôi nắm tay tôi ra khỏi vì ông chỉ còn đúng 20 đô la mà ông đã đưa cho người đàn ông kia. Từ đó, tôi luôn tự hào về cha mình. Đối với tôi, khoảnh khắc ấy chính là chương trình đẹp nhất mà tôi từng được xem trong đời."

Sinh ra ở London, Anh, năm 1889, Chaplin phải vào sống trong trại tế bần từ năm 4 tuổi. Mẹ của ông - bà Hannah Chaplin vốn là một nữ ca sĩ.

Charlie Chaplin sớm bộc lộ năng khiếu diễn xuất. Năm 24 tuổi, chàng thanh niên nghèo lên đường sang Mỹ tìm kiếm cơ hội đổi đời.

Charlie Chaplin không có một dáng vóc lý tưởng, ông khá thấp, đầu khá to so với thân người nhỏ nhắn. Tuy vậy, Chaplin là một người đàn ông ưa nhìn với đôi mắt xanh sâu thẳm, mái tóc xoăn đen, hàm răng trắng bóng, làn da trắng sứ, đôi môi quyến rũ…

Chaplin nhanh chóng được gia nhập một đoàn kịch và đi biểu diễn các tiểu phẩm hài rong ruổi vòng quanh nước Mỹ. Chính lúc này, ông được người của một hãng phim để mắt đến. Kể từ đó, sự nghiệp của Chaplin bắt đầu rẽ sang một hướng khác, xán lạn hơn hẳn, chẳng mấy chốc Charlie Chaplin đã trở thành "vua hề" nổi tiếng được mọi người biết đến.

Nguyễn Thành Phương lược dịch

Vẻ đẹp huyền bí của loài chim quý hiếm bậc nhất thế giới, vừa chào đời đã biết bay

Chim maleo (Macrocephalon maleo) là loài đặc hữu chỉ có tại đảo Sulawesi, Indonesia. Điều kỳ lạ là ngay khi vừa nở, chim non đã có thể tự chạy, thậm chí bay lên không trung mà không cần sự chăm sóc của bố mẹ.

Khác với các loài chim khác, maleo không ấp trứng bằng thân nhiệt, thay vào đó chúng khéo léo tận dụng sức nóng từ thiên nhiên để ấp nở. Cụ thể các cặp chim bố mẹ đào hố sâu trên nền cát ven biển hay vùng đất gần núi lửa, đẻ trứng xuống rồi cẩn thận lấp lại.

Chim maleo.

Điều đáng kinh ngạc là maleo có khả năng “kiểm tra” nhiệt độ đất bằng mỏ của nó. Nếu phát hiện lớp đất đạt ngưỡng khoảng 33 độ C, chúng sẽ dừng đào và để chim cái đẻ trứng. Nhờ đó, trứng được ấp trong điều kiện lý tưởng nhất.

Chim maleo trưởng thành dài khoảng 55-60 cm, toàn thân đen tuyền, bụng dưới sáng màu. Trên đỉnh đầu nổi bật chiếc mào đen trông như chiếc mũ sắt.

Bàn chân xanh xám với những móng dài, sắc nhọn thích hợp cho việc đào bới. Chim non khi mới nở có bộ lông nâu nhạt, lưng ánh vàng đầu to và khỏe để nhanh chóng tự lập.

Đặc biệt, trứng của maleo lớn hơn nhiều so với kích thước cơ thể. Sau khi nở, chim non tự mình đào thoát khỏi lớp cát, vỗ cánh và bay ngay không cần bất kỳ sự trợ giúp nào. Từ giây phút đó chúng sống độc lập tự tìm thức ăn, tự lẩn tránh kẻ săn mồi như trăn, lợn rừng hay mèo rừng.

Sau khoảng 2-3 tháng, cặp chim bố mẹ quay trở lại khu vực làm tổ cũ, tiếp tục sửa sang, đào hố mới và lặp lại vòng đời sinh sản.

Một địa điểm có thể được sử dụng hàng chục lần.

Với những đặc điểm hiếm thấy, chim maleo không chỉ là một loài chim quý hiếm mà còn là minh chứng sống động cho sự kỳ diệu của tiến hóa và khả năng thích nghi phi thường trong tự nhiên.

Như Ý (t/h)

Câu nói được xem là bình tĩnh nhất trong lịch sử khẩn cấp hàng không.

Ngày 15 tháng 1 năm 2009, trời New York lạnh 7 độ dưới không. Chuyến bay US Airways 1549 cất cánh từ sân bay LaGuardia, mang theo 155 con người — mỗi người với một hành trình, một dự định, một mảnh đời nhỏ bé giữa bầu trời rộng lớn.

Chỉ 2 phút sau khi rời mặt đất, ở độ cao gần 3.000 feet, máy bay đâm trúng một đàn ngỗng trời Canada. Cả hai động cơ bị phá hỏng gần như ngay lập tức. Trong khoang lái, tiếng động cơ biến mất, chỉ còn âm thanh trống rỗng và mùi cháy khét.

 Trong khoảnh khắc ấy, không có thời gian để hoảng loạn.

Cơ trưởng Chesley “Sully” Sullenberger — cựu phi công quân đội, 57 tuổi, hơn 20.000 giờ bay — không la hét. Không run tay. Không cầu nguyện. Anh làm điều mà chỉ người vững tay lái nhất mới làm được: giữ bình tĩnh để nghĩ.
Họ thử khởi động lại động cơ. Vô ích.
Trở lại sân bay? Không kịp.
Đến sân bay dự phòng ở New Jersey? Cũng không đủ độ cao.
Chỉ còn một phương án cuối cùng — hạ cánh trên sông Hudson.

 Cách họ hạ cánh chiếc Airbus A320 xuống sông Hudson:

 1. Sự cố xảy ra – 3:27 PM
 Buồng lái im lặng đến rợn người – không còn tiếng động cơ, chỉ còn cảnh báo vang lên và mùi cháy khét của lông chim.

 2. Đánh giá tình huống trong vài giây
Cơ trưởng Sully và phó lái Jeff Skiles kiểm tra các tùy chọn:
Trở lại LaGuardia?
Hạ cánh khẩn cấp ở sân bay Teterboro (New Jersey)?
Hạ cánh trên bất kỳ mặt đất nào gần đó?

 Kết luận: Không đủ độ cao và thời gian để quay đầu hay đến sân bay khác.
 Chỉ còn một cơ hội: Hạ cánh xuống sông Hudson.

 3. Ra quyết định & liên lạc
Sully nói với trạm kiểm soát không lưu:
“We're gonna be in the Hudson.” (“Chúng tôi sẽ hạ cánh xuống sông Hudson.”)
→ Câu nói được xem là bình tĩnh nhất trong lịch sử khẩn cấp hàng không.

 4. Kỹ thuật hạ cánh thần kỳ
Đây là điều khó tin nhưng có thật:
 Máy bay không còn lực đẩy → biến thành một chiếc tàu lượn nặng hơn 75 tấn.
 Sully giữ máy bay cân bằng hoàn hảo, mũi hướng lên nhẹ, tốc độ vừa đủ (~230 km/h) để tránh chúi mũi hoặc nghiêng lệch — vì chỉ cần một sai số nhỏ, máy bay sẽ vỡ tung và chìm ngay lập tức.
 Anh bay song song với dòng chảy sông, hạ thấp góc tiếp xúc, và tránh cầu George Washington chỉ với khoảng 300 mét độ cao còn lại!

 5. Tiếp nước & giải cứu
Lúc 3:31 PM, máy bay chạm mặt nước sông Hudson.
Cú tiếp nước hoàn hảo khiến thân máy bay không vỡ, động cơ không rời, và cánh không gãy.
Cửa thoát hiểm được mở. Các hành khách bước ra đứng trên cánh máy bay lạnh giá trong nhiệt độ -7°C, một số người ướt sũng.

 Trong vòng vài phút, các tàu phà, thuyền cứu hộ, và xuồng cảnh sát tới ứng cứu.
Toàn bộ 155 người sống sót. Không một ai thiệt mạng.

 Vì sao Sully làm được?
Cựu phi công quân sự, hơn 20.000 giờ bay, dày dạn kinh nghiệm.
Luyện tập hàng trăm tình huống khẩn cấp, đặc biệt giỏi tàu lượn không động cơ.
Không hoảng loạn – chỉ tập trung vào kỹ thuật – quyết đoán – điềm tĩnh.
Sully không chỉ điều khiển máy bay – anh điều khiển niềm tin.
Giữa một ngày đông New York lạnh buốt, một người đàn ông đã biến sông Hudson thành đường băng, biến bi kịch thành phép màu.
Và rồi, như được lập trình từ trước, các tàu phà và xuồng cứu hộ của New York đổ tới. Từng người được kéo lên an toàn, từng giây trôi qua là một lần tái sinh.
Không ai thiệt mạng. Không ai bị bỏ lại.
Một kỳ tích – được gọi là: "Miracle on the Hudson" – Phép màu trên sông Hudson.
Khi được hỏi làm sao anh có thể giữ bình tĩnh đến vậy, Sully chỉ nói:

“Tôi không nghĩ về bản thân. Tôi chỉ nghĩ làm sao để giữ chiếc máy bay này còn một mảnh, và giữ mọi người trên đó còn sống.”

Trong 208 giây ngắn ngủi, anh không chỉ điều khiển một chiếc máy bay rơi.
Anh điều khiển niềm tin.

Anh cứu lấy 154 cuộc đời khác bằng hai tay và một cái đầu lạnh. Và anh trở thành biểu tượng sống của nghề nghiệp, đạo đức, và lòng dũng cảm thầm lặng.
---
Hôm đó, sông Hudson không còn là một dòng sông.
Nó trở thành đường băng của hy vọng, nơi người ta hạ cánh không chỉ bằng kỹ thuật… mà bằng sự tử tế, trách nhiệm, và một trái tim chưa từng ngơi nghỉ.

Sưu tầm